ယခုႏွစ္ ေဖေဖာ္ဝါရီလအထိ ရွမ္းျပည္တြင္ တိုက္ပြဲမ်ားအျပင္းအထန္ ျဖစ္ပြားခဲ့ေသာေနရာ (၂) ခုရွိခဲ့ပါသည္။ နမၼတူ၊ သီေပါ၊ ေက်ာက္မဲႏွင့္ မိုင္းကိုင္ၿမိဳ႕နယ္မ်ားတြင္ သွ်မ္းျပည္ျပန္လည္ထူေထာင္ေရး ေကာင္စီ(RCSS)ႏွင့္ သွ်မ္းျပည္တိုးတက္ေရးပါတီ (SSPP)ႏွင့္ မဟာမိတ္ တပ္ဖြဲ႕တစ္ခုျဖစ္သည့္ တေအာန္းအမ်ိဳးသားလြတ္ေျမာက္ေရးတပ္ဖြဲ႕(TNLA)တို႔ ပူးေပါင္းထားသည့္ တပ္ေပါင္းစုအၾကား ထိေတြ႕ တိုက္ခိုက္မႈမ်ား က်ယ္ျပန႔္လာခဲ့သည္။ တစ္ခ်ိန္တည္းလိုလို၌ စစ္ေကာင္စီလက္ေအာက္ခံ တပ္မေတာ္ ႏွင့္ (ကိုးကန႔္)ျမန္မာအမ်ိဳးသားဒီမိုကေရစီမဟာမိတ္တပ္ေပါင္းစု(MNDAA)တို႔သည္ ျပည္နယ္၏ အေရွ႕ေျမာက္ ပိုင္းေဒသ အထူးသျဖင့္ မူဆယ္ၿမိဳ႕နယ္ အေရွ႕ျခမ္းရွိ မုန္းကိုးႏွင့္ ေဖာင္းဆိုင္ေဒသမ်ား၌ မီးကုန္ ယမ္းကုန္တိုက္ပြဲျဖစ္ပြားလ်က္ရွိသည္။ ထိခိုက္က်ဆုံးမႈ အလြန္မ်ားျပားသည္ဟု ယင္းနယ္ေျမတစ္လႊားရွိ ေဒသခံမ်ားက ေျပာဆိုခဲ့သည္။ နယ္ခံလူထုလူတန္းစားမ်ားက စစ္ေကာင္စီကို ဆက္လက္ေတာ္လွန္ လ်က္ရွိသည့္ ရွမ္း-ကယားနယ္စပ္ေဒသမ်ားမွလြဲ၍ ရွမ္းျပည္၏ က်န္ေဒသမ်ား၌မူ အမွတ္မထင္ ႀကိဳၾကားႀကိဳၾကားျဖစ္ပြားေလ့ရွိသည့္ အေသးစားထိေတြ႕တိုက္ခိုက္မႈမ်ားသာရွိေနခဲ့သည္။
ယခုသတင္းပတ္အတြင္းတြင္ ရကၡိဳင္ျပည္ရွိ ႐ိုဟင္ဂ်ာမ်ားကို ျမန္မာတပ္မေတာ္မွ က်ဴးလြန္ခဲ့ေသာ “လူမ်ိဳးတုန္းသတ္ျဖတ္မႈ” စြပ္စြဲခ်က္ကို သည္ဟိတ္ၿမိဳ႕ရွိ ႏိုင္ငံတကာတရား႐ုံးမွာ စုံးစမ္းၾကားနာလ်က္ ရွိပါသည္။ ထိုစဥ္ ၂၀၂၀ ႏိုဝင္ဘာ အလြတ္သေဘာအပစ္အခတ္ရပ္စဲမႈ ၿပီးေနာက္ ရကၡိဳင္အမ်ိဳးသား အဖြဲ႕ခ်ဳပ္/ရကၡိဳင့္တပ္ေတာ္က အုပ္ခ်ဳပ္ေရးယႏၲရား ခ်ဲ႕ထြင္မႈလုပ္ေနေသာ နယ္ေျမမ်ားတြင္လည္း မေသခ်ာေသာ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးအေျခအေနတစ္ခုလို ျဖစ္ေနပါသည္။ ယခုသုံးသက္ခ်က္တြင္ေတာ့ ကိုေက်ာ္လင္းမွ စစ္ေကာင္စီအုပ္ခ်ဳပ္ေရးႏွင့္ ရကၡိဳင့္ျပည္သူ႔အစိုးရအဖြဲ႕ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးၾကားတြင္ ျဖစ္ေပၚ ေနေသာ ႏိုင္ငံေရးႏွင့္ လုံၿခဳံေရးအားၿပိဳင္မႈမ်ားကို ဆန္းစစ္ထားၿပီး၊ ရကၡိဳင္အမ်ိဳးသား အဖြဲ႕ခ်ဳပ္၏ ရကၡိဳင္ျပည္တြင္း လူမ်ိဳးတိုင္းပါဝင္ႏိုင္ေသာ ‘ေခတ္သစ္အာရကၡအမ်ိဳးသားဝိေသသ’ တစ္ခု အတြက္ အျမင္သစ္တစ္ခုကိုလည္းတင္ျပေဆြးေႏြးထားပါသည္။
Transnational Institute သည္ စစ္ပြဲမွသည္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးဆီသို႔ ဦးတည္လာသည့္ ကယား (ကရင္နီ)ျပည္နယ္- လမ္းဆံုလမ္းခြေရာက္ေနသည့္ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္း နယ္ေျမေဒသတစ္ခု ဟူသည့္ ေခါင္းစဥ္ျဖင့္ ကယားျပည္နယ္ႏွင့္ပတ္သက္သည့္ သုေတသနျပဳ ေလ့လာဆန္း စစ္ခ်က္ အစီရင္ခံစာတစ္ေစာင္ကို အဂၤလိပ္ဘာသာျဖင့္ ၂၀၁၈ ခုႏွစ္ ဇူလိုင္လ၌ ပံုႏွိပ္ထုတ္ ေဝခဲ့သည္။ အစိုးမရသည့္ အကူးအေျပာင္းကာလအတြင္း ေျပာင္းလဲလာခဲ့သည့္ ေဒသ တြင္း လူမႈ-ႏိုင္ငံေရးအခင္းအက်င္းကို ေလ့လာသံုးသပ္ရန္ ရည္ရြယ္ခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ ေနာက္ခံသမိုင္းေၾကာင္းျဖင့္စတင္ကာ စစ္အစိုးရမွသည္ အရပ္သားတစ္ပိုင္းစစ္အစိုးရအ ျဖစ္သို႔ ကူးေျပာင္းရာ၌ ေပၚေပါက္လာသည့္ ႏိုင္ငံေရး၊ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေရး၊ ယဥ္ေက်းမႈႏွင့္ လူ႔ အခြင့္အေရးဆိုင္ရာအေရြ႕မ်ားအပါအဝင္ အရပ္ဖက္လူ႔အဖြဲ႔အစည္းမ်ားႏွင့္ လူထုအသိုက္ အဝန္းမ်ားအၾကား ႀကံဳေတြ႔လာရသည့္ စိန္ေခၚမႈမ်ားကို အထူးတလည္ အသားေပး၍ သံုး သပ္တင္ျပထားျခင္းျဖစ္သည္။ ေရေျမခ်င္းဆက္စပ္လ်က္ရွိၿပီး ကယန္းလူထုအမ်ားအျပား မွီတင္းေနထိုင္လ်က္ရွိသည့္ ရွမ္းျပည္နယ္ေတာင္ပိုင္းေဒသ ဖယ္ခံုႏွင့္ မိုးၿဗဲၿမိဳ႕နယ္မ်ားကိုပါ လႊမ္းျခံဳ၍ ေလ့လာဆန္းစစ္ထားျခင္းျဖစ္သည္။
၂၀၂၀ အေထြေထြေ႐ြးေကာက္ပြဲတြင္ မြန္ညီၫြတ္ေရးပါတီသည္ ႏိုင္ငံေရးအရ ေအာင္ျမင္မႈ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္အား အခိုင္အမာျပသခဲ့သည္။ ေဖေဖာ္ဝါရီလတြင္ ႏိုင္ငံေတာ္ စီမံအုပ္ခ်ဳပ္ေရး ေကာင္စီ၏ အာဏာသိမ္းမႈျဖင့္ ယင္းတို႔သည္ ႐ုတ္တရက္ ၿပီးဆုံးသြားခဲ့သည္။ ထိုအခ်ိန္မွစၿပီး မြန္ႏိုင္ငံေရးသည္ ကြဲျပားလာသည္။ တစ္ႏိုင္ငံလုံး ၿပိဳကြဲေနခ်ိန္တြင္ အခ်ိဳ႕ေခါင္းေဆာင္မ်ားသည္ ႏိုင္ငံေတာ္ စီမံအုပ္ခ်ဳပ္ေရး ေကာင္စီ ႏွင့္ ပူးေပါင္းေဆာင္႐ြက္ေရးကို လက္ခံၾကသလို အခ်ိဳ႕က အမ်ိဳးသား ညီၫြတ္ေရး အစိုးရအား ေထာက္ခံေၾကာင္း ေၾကျငာၾကၿပီး အခ်ိဳ႕ကလည္း မြန္ျပည္သူမ်ားကို သတိထားရန္ တိုက္တြန္းထားသည္။ မင္းႏိုင္စြန္းက မြန္လႈပ္ရွားမႈႏွင့္ ရင္ဆိုင္ေနရသည့္ အက်ပ္အတည္းမ်ားကို ခြဲျခမ္းစိတ္ျဖာျပထားၿပီး သမိုင္းမွ သင္ခန္းစာမ်ားကို ယူရန္ အဘယ့္ေၾကာင့္ လိုအပ္ေၾကာင္း ရွင္းျပထားသည္။
၂၀၂၀ အေထြေထြေ႐ြးေကာက္ပြဲတြင္ မြန္ညီၫြတ္ေရးပါတီသည္ ႏိုင္ငံေရးအရ ေအာင္ျမင္မႈ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္အား အခိုင္အမာျပသခဲ့သည္။ ေဖေဖာ္ဝါရီလတြင္ ႏိုင္ငံေတာ္ စီမံအုပ္ခ်ဳပ္ေရး ေကာင္စီ၏ အာဏာသိမ္းမႈျဖင့္ ယင္းတို႔သည္ ႐ုတ္တရက္ ၿပီးဆုံးသြားခဲ့သည္။ ထိုအခ်ိန္မွစၿပီး မြန္ႏိုင္ငံေရးသည္ ကြဲျပားလာသည္။ တစ္ႏိုင္ငံလုံး ၿပိဳကြဲေနခ်ိန္တြင္ အခ်ိဳ႕ေခါင္းေဆာင္မ်ားသည္ ႏိုင္ငံေတာ္စီမံအုပ္ခ်ဳပ္ေရးေကာင္စီ ႏွင့္ ပူးေပါင္းေဆာင္႐ြက္ေရးကို လက္ခံၾကသလို အခ်ိဳ႕က အမ်ိဳးသားညီၫြတ္ေရးအစိုးရအား ေထာက္ခံေၾကာင္း ေၾကျငာၾကၿပီး အခ်ိဳ႕ကလည္း မြန္ျပည္သူ မ်ားကို သတိထားရန္ တိုက္တြန္းထားသည္။ ကြန္းဝု သည္ မြန္တို႔၏ လႈပ္ရွားမႈႏွင့္ ရင္ဆိုင္ေနရ ေသာ အက်ပ္အတည္းမ်ားကို ခြဲျခမ္းစိတ္ျဖာျပထားၿပီး သမိုင္းမွ သင္ခန္းစာမ်ားကိုယူရန္ အဘယ့္ေၾကာင့္ လိုအပ္ေၾကာင္း ရွင္းျပထားသည္။
၂၀၂၀ခုႏွစ္ကို ကိုဗစ္-၁၉ ကမာၻ႔ကပ္ေရာဂါျဖစ္ပြားခဲ့သည့္ခုႏွစ္အျဖစ္ အၿမဲတေစအမွတ္ရေနေတာ့မည္ျဖစ္သည္။ ထိုကမာၻ႔ကပ္ေရာဂါေၾကာင့္ ႀကီးမားသည့္ ေနာက္ဆက္တြဲအက်ိဳးသက္ေရာက္မႈမ်ားစြာ ျဖစ္ပြားခဲ့ပါသည္။ ထိုအထဲမွ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ နယ္စပ္ျဖတ္ေက်ာ္ ေ႐ႊ႕ေျပာင္းလုပ္သားမ်ားအေနျဖင့္ ကိုဗစ္-၁၉ေၾကာင့္ အလြန္ထိခိုက္ခံစားခဲ့သူမ်ားတြင္ ယခုအခ်ိန္ထိ ပါဝင္ေနဆဲျဖစ္သည္။ ကမာၻ႔ကပ္ေရာဂါေၾကာင့္ ၎တို႔ဘဝမ်ားႏွင့္ သက္ဆိုင္ေသာ စီးပြားေရးဆိုင္ရာ ထုတ္လုပ္မႈဝန္းက်င္ နယ္ပယ္ (ဥပမာ အလုပ္အကိုင္မ်ား၊ အလုပ္သမားေဈးကြက္ စသည္) ႏွင့္ ေန႔တစ္ဓူရွင္သန္မႈဝန္းက်င္ နယ္ပယ္ (ဥပမာ ေန႔စဥ္စားဝတ္ေနေရး ဖူလုံေရး၊ ကေလးသူငယ္ေစာင့္ေရွာက္ေရး၊ က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္ေရး၊ ပင္စင္ စသည္) တို႔တြင္ အေျပာင္းအလဲမ်ား ျဖစ္ေစခဲ့ပါသည္။ ယခုအစီရင္ခံစာသည္ အလုပ္သမားမ်ား၏ လူမႈစီးပြားေရးဆိုင္ရာအက်ိဳးသက္ေရာက္မႈမ်ား အထူးသျဖင့္ ၎တို႔၏ ေနသာထိုင္သာရွိမႈအေျခအေန အေပၚေလ့လာထားပါသည္။ ယခုအစီရင္ခံစာတြင္ ေ႐ႊ႕ေျပာင္းအလုပ္သမားမ်ားသည္ မည္သူမ်ားျဖစ္သည္၊ အဘယ္ေၾကာင့္ ေ႐ႊ႕ေျပာင္းအလုပ္လုပ္ရသည္၊ ၎တို႔၏ အေျခအေနမ်ားအေပၚ မည္ကဲ့သို႔ရႈျမင္ၾကသည္အေပၚ သုံးသပ္ ေဆြးေႏြးထားပါသည္။ ၎တို႔တစ္ဦးခ်င္းစီ၏ ဘဝဇာတ္ေၾကာင္းမ်ားကိုလည္း မီးေမွာင္းထိုးျပထားပါသည္။ ထိုကဲ့သို႔ တစ္ဦးခ်င္းစီ၏ ဇာတ္ေၾကာင္းမ်ားကို အထူးတင္ျပျခင္းျဖင့္ အစားအစာ၊ ခိုလႈံရာေနရာ၊ အဝတ္အစား၊ က်န္းမာေရး၊ ပညာေရး စသည့္ အေျခခံလိုအပ္ခ်က္မ်ားကို ၎တို႔မွ လက္လွမ္းမွီႏိုင္မႈအေပၚ အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈရွိသည့္ ေနာက္ခံ အေၾကာင္းရင္းမ်ား ႏွင့္ ထိုမွတဆင့္ မည္သည့္အေျခအေနမ်ားေၾကာင့္ လက္ရွိအလုပ္အကိုင္ေနရာႏွင့္ အလုပ္အကိုင္အမ်ိဳးအစား ကို ေ႐ြးခ်ယ္ခဲ့သည္ကို သိျမင္လာႏိုင္သည္။
ဆယ္စုႏွစ္မ်ားစြာၾကာျမင့္ခဲ့ေသာ ပဋိပကၡမ်ားျဖစ္လာခဲ့ၿပီးခ်ိန္တြင္ ျမန္မာ့ႏိုင္ငံေရးတိုက္ပြဲ၌ စစ္တပ္၊ ဒီမိုကေရစီလိုလားသူမ်ားႏွင့္ လူမ်ိဳးစုမ်ား ဟူေသာ အုပ္စုႀကီးသုံးစုရွိသည္ဟု ဆိုၾကေလ့ရွိသည္။ လူမ်ိဳးစုေရးရာကိစၥသည္ မၾကာခဏဆိုသလို နားလည္မႈ လြဲတတ္ၾက ေသာ၊ ေဘးဖယ္ထားခံရေသာကိစၥျဖစ္သည္ ဟု ေဆာင္းပါရွင္ ခ်ယ္ရီဇေဟာင္ ယခုေဆာင္းပါးတြင္ အဆိုျပဳထား သည္။ ႏိုင္ငံေရးတြင္ ပါဝင္ေဆာင္႐ြက္ၾကပုံမ်ားႏွင့္ အေျခခံရပ္တည္နားလည္မႈမ်ား ေျပာင္းလဲမွသာလွ်င္ အတိတ္ကဲ့သို႔ က်ရႈံးမႈမ်ားထပ္ မျဖစ္ရန္ ေရွာင္လႊဲႏိုင္ၾကေပမည္။
ႏိုဝင္ဘာအေထြေထြေ႐ြးေကာက္ပြဲၿပီးေနာက္ သိပ္မၾကာခင္မွာပင္ တပ္မေတာ္ႏွင့္ ရကၡိဳင့္တပ္ေတာ္တို႔ၾကား ျပင္းထန္ေသာ တိုက္ပြဲမွာ မထင္မွတ္ဘဲ ရပ္တန႔္သြားခဲ့သည္။ ႏိုင္ငံေတာ္စီမံအုပ္ခ်ဳပ္ေရးေကာင္စီ (State Administrative Council- SAC) ၏ ေဖေဖာ္ဝါရီ စစ္အာဏာသိမ္းမႈ စကတည္းက အေျခအေနမွာလည္း သိမ္ေမြ႕နက္ရႈိင္း လ်က္ရွိပါသည္။ ႏိုင္ငံေရးဆန႔္က်င္မႈမွာလည္း လြန္စြာျမင့္တက္လ်က္ရွိသည္။ သို႔ေသာ္ ရခိုင္အမ်ိဳးသားေရးဝါဒမွာ ႏိုင္ငံ့တျခားေဒသရွိ ႏိုင္ငံေရးလႈပ္ရွားမႈမ်ားႏွင့္ မတူေသာ ဝန္းက်င္တစ္ခုသို႔ က်ေရာက္ေနေပသည္။ ယခုမွတ္ခ်က္ျပဳေရးသားခ်က္တြင္ အဘယ္ေၾကာင့္ လာမည့္လမ်ားသည္ ရကၡိဳင္ျပည္ ႏိုင္ငံေရးတြင္ မေသခ်ာမႈႏွင့္ တင္းမာမႈ ျမင့္တက္ေနေသာ အခ်ိန္တစ္ခုအျဖစ္ ရွိေနမည္ကို ကိုေက်ာ္လင္းက အေလးထားေရးသားထားပါသည္။
ေဖေဖာ္ဝါရီ ၁ရက္တြင္ နိုင္ငံေတာ္စီမံအုပ္ခ်ဳပ္ေရးေကာင္စီမွ အာဏာသိမ္းမႈသည္ ျမန္မာႏိုင္ငံႏွင့္ ကမာၻအႏွံ႔တြင္ ဆႏၵျပမႈမ်ား ႏွင့္ ရႈပ္ေထြးမႈမ်ားကိုျဖစ္ေပၚေစခဲ့သည္။ ဤသံုးသပ္ခ်က္တြင္ ေက်ာ္လင္းသည္ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာတြင္ ဒီမိုကေရစီ တိုးတက္မႈအတြက္ ခက္ခဲေသာအခ်ိန္အတြင္း စစ္တပ္အာဏာသိမ္းမႈမတိုင္မီ ပုဂၢိဳလ္ေရးဆိုင္ရာနွင့္ အဖြဲ့အစည္း ဆိုင္ရာ ရႈပ္ေထြးေသာအေၾကာင္းအရာမ်ားကို ဆက္စပ္ေဖာ္ျပထားသည္။ ထို႔ေနာက္ ၄င္းသည္ ရခိုင္ျပည္နယ္၏ အေရးႀကီး ေသာ အေျခအေနကို ျကည့္ရွုကာ ႏိုင္ငံေရးေခတ္ေရစီးေၾကာင္းသည္ အဘယ့္ေျကာင့္ အျခားျပည္နယ္မ်ား၊ တိုင္းေဒသႀကီးမ်ား ႏွင့္ ကြဲျပားျခားနားမႈမ်ားရွိသည္ကို သံုးသပ္ေဖာ္ျပထားသည္။
ယေန႔သည္ အနာဂတ္ျပည္ေထာင္စုအတြက္ တန္းတူညီမွ်ေရးႏွင့္ စည္းလံုးညီညြတ္ေရး အေျခခံမူမ်ား ေရးဆြဲျပင္ဆင္ရန္ ၁၉၄၇ ခုႏွစ္ ေဖေဖာ္ဝါရီလ၌ စုေဝးခဲ့ၾကသည့္ သမိုင္းတြင္မည့္ ပင္လံုသေဘာတူစာ ခ်ဳပ္ကို လက္မွတ္ေရးထိုးခဲ့သည့္ေန႔ကို အစြဲျပဳ၍ က်င္းပေလ့ရွိသည့္ ျပည္ေထာင္စုေန႔ျဖစ္သည္။ သို႔ ေသာ္လည္း ၂၀၂၁ ခုႏွစ္သည္ ေအာင္ပြဲခံရမည့္ေန႔ထူးေန႔ျမတ္တစ္ရက္ မဟုတ္ခဲ့ဘဲ မတရားသျဖင့္ တိုင္းျပည္အာဏာရယူထားသည့္ တပ္မေတာ္၏ ႏိုင္ငံေတာ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးေကာင္စီကို ဆန္႔က်င္ဆႏၵျပ သည့္အေနျဖင့္ တစ္ႏိုင္လံုး အံုးအံုးက်က္က်က္ လွည္းေနေလွေအာင္း ျမင္းေဇာင္းပါမက်န္ လမ္းေပၚ ထြက္၍ ဆႏၵျပရသည့္ ေန႔ျဖစ္ေနခဲ့သည္။ ယခုသံုးသပ္ခ်က္အတြင္း၌ လက္ရွိအေရးအခင္း မည္မွ် ႀကီးက်ယ္အေရးပါမႈႏွင့္ စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးျဖစ္စဥ္မ်ား၊ ႏိုင္ငံက်ရံႈးမႈႏွင့္ တိုင္းရင္းသား လက္နက္ကိုင္ပဋိ ပကၡမ်ား အလြန္အႏၱရာယ္ႀကီးမားလွသည့္ပံုစံျဖင့္ သံသရာတစ္ပတ္ ျပန္လည္လာခဲ့သည့္ အေၾကာင္း ရင္းမ်ားကို TNI မွ ဆန္းစစ္သံုးသပ္တင္ျပထားသည္။ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးႏွင့္ အမ်ိဳးသားျပန္လည္သင့္ျမတ္ ေရးကို ေရရာေသခ်ာမႈမရွိသည့္ အနာဂတ္တစ္ခ်ိန္ခ်ိန္၌ မဟုတ္ဘဲ ယေန႔ပင္ အေရးတႀကီးလိုအပ္ ေနၿပီျဖစ္သည္။
က်မတို႔ ျဖတ္သန္းေနရတဲ့ လႈိဏ္ေခါင္းဟာ အင္မတန္ ရွည္လ်ားလွတယ္၊ အႏွစ္ခုနစ္ဆယ္ေက်ာ္ ၾကာခဲ့ပါၿပီ။ ခုခ်ိန္ထိ လႈိဏ္ေခါင္းအဆုံးနားကို ေရာက္ေနၿပီလို႔ သိေစမဲ့ အလင္းေရာင္ဆိုတာ မျမင္ရေသး။ ဦးေဆာင္ေနသူေတြက ထြက္ေပါက္ကို အခိုင္အမာ ပိတ္ပစ္လိုက္ၾကၿပီ။ သာမန္ျပည္သူ ဘယ္သူမွ အျပင္မထြက္နိုင္ၾကေတာ့၊ လႈိဏ္ေခါင္းထဲမွာ ပိတ္မိေနသူေတြခမ်ာ အေပါက္ေသးေသးေလးေတြက ဝင္လာတဲ့ အလင္းတန္းေလးေတြကိုပဲ မၾကာမၾကာ ျမင္ခြင့္ရၾကေတာ့တယ္။ နိုင္ငံကို ဦးေဆာင္ေနသူေတြ သူတို႔ရဲ့ ကြဲျပားျခားနားမႈေတြကို ညွိနႈိင္းေျပလည္ခ်ိန္ဟာ အေမွာင္ကမၻာထဲ ဆယ္စုႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာမြန္းၾကပ္ေနၾကတဲ့ က်မတို႔ေတြအတြက္ သိပ္ေနာက္က်သြားနိုင္တယ္။
ကိုလိုနီေခတ္အလြန္ ျမန္မာႏိုင္ငံက်ရႈံးမႈမ်ား၏ ပုံရိပ္က အာရကန္ေျမဟု သမိုင္းတြင္ခဲ့ေသာ ရခိုင္ျပည္နယ္တြင္ ထင္ဟပ္ေနေပသည္။ လူမ်ိဳးစု ပဋိပကၡမ်ား၊ ႏိုင္ငံေရး ညႇပ္ပူးညႇပ္ပိတ္ အေျခအေန၊ စစ္ေဘာင္ခ်ဲ႕လာျခင္း၊ ေဒသစီးပြားေရးကို လ်စ္လ်ဴရႈခဲ့ျခင္းမ်ားႏွင့္ ဌာေနလူထုကို ဖယ္က်ဥ္ ဆက္ဆံခဲ့ျခင္းမ်ား ရွိေနေသာ ရခိုင္ျပည္နယ္သည္ ျမန္မာျပည္လိုပင္။ လြန္ခဲ့ေသာ ဆယ္စုႏွစ္မ်ားတြင္ ထိုျပႆနာမ်ား၏ အတိုင္းအဆ ပိုမိုျပင္းထန္လာၾကသည္။ ဗုဒၶဘာသာႏွင့္မြတ္ဆလင္တို႔အၾကား စိတ္ဝမ္းကြဲမႈ ပိုမိုဆိုး႐ြားလာၿပီး ေခတ္သစ္ ကမာၻ၏ အႀကီးမားဆုံး ဒုကၡသည္ျပႆနာကို ျဖစ္ေစခဲ့သည္။ လူသားအရင္းအျမစ္ႏွင့္ သဘာဝသယံဇာတ အရင္းအျမစ္တို႔ျဖင့္ အေသအခ်ာ အလားအလာရွိသည့္ ေဒသတစ္ခုျဖစ္ေသာ္လည္း အာရကန္မွာ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ အဆင္းရဲဆုံး ျပည္နယ္တစ္ခု ျဖစ္လာခဲ့သည္။
ရာစုႏွစ္ တစ္ဝက္ေက်ာ္ၾကာ စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးေအာက္မွ ျမန္မာႏိုင္ငံ အသြင္ကူးေျပာင္းခ်ိန္ အက်ပ္ အတည္းကာလတစ္ခုတြင္ ၂၀၂၀ ခုႏွစ္ အေထြေထြေ႐ြးေကာက္ပြဲကို လုပ္ေဆာင္ရန္ စီစဥ္ထားလ်က္ ရွိသည္။
ကယားျပည္လူ႔အခြင့္အေရးႏွင့္သဘာဝဝန္းက်င္ဆိုင္ရာအခြင့္အေရးလႈပ္ရွားေဆာင္႐ြက္မႈကြန္ရက္မွညႇိဳႏႈိင္းေရးမႉး ေစာအယ္ေစး သည္ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ေျမဆိုင္ရာ အခြင့္အေရးမ်ားအား ျမႇင့္တင္ရန္ ႀကိဳးပမ္းအားထုတ္လုပ္ေဆာင္မႈမ်ားအတြက္ ၂၀၂၀ ခုႏွစ္ ျမန္မာႏိုင္ငံ Human Rights Tulip ဆု အား ရရွိခဲ့ေၾကာင္း နယ္သာလန္ႏိုင္ငံသံ႐ုံးမွ ယမန္ေန႔ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ လူ႔အခြင့္အေရးေန႔ တြင္ ေၾကညာခဲ့သည္။ လူ႔အခြင့္အေရး က်ူးလစ္ပန္းဆု(Human Rights Tulip) သည္ ထူးခြၽန္ကာ ရဲစြမ္း သတၱိရွိေသာလူ႔အခြင့္အေရးကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္သူမ်ားအတြက္ ဒတ္ခ်္အစိုးရ မွႏွစ္စဥ္ ခ်ီးျမွင့္ေသာ ဆု တစ္ခု ျဖစ္သည္။
ယခု ဆောင်းပါးမှာ နိုဝင်ဘာလ (၂၅) ရက်နေ့မှ ဒီဇင်ဘာလ (၁၀) ရက်နေ့အထိ ကျရောက်သော “အမျိုးသမီးများ အကြမ်းဖက်မှုရပ်တန့်ရေး ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာလှုပ်ရှားမှု” ကို ဂုဏ်ပြုသောအားဖြင့် ရေးသားခြင်းဖြစ်သည်။ ယခုနှစ်တွင် ဤလှုပ်ရှားမှုကို မူးယစ်ဆေးဝါး မူဝါဒပြောင်းလဲခြင်း ထောက်ခံဆွေးနွေးရေးအဖွဲ့ (မြန်မာ) (Drug Policy Advocacy Group – DPAG) က လိင်လုပ်ငန်းဖြင့် အသက်မွေးဝမ်းကျောင်း ပြုနေသော အမျိုးသမီးများ၊ HIVနှင့် အသက်ရှင်နေထိုင်သူ အမျိုးသမီးများ၊ မိန်းမကဲ့သို့ ဝတ်စားဆင်ယင် ပြုမူနေထိုင်သူများ(Transgender)၊ အမျိုးသမီး မူးယစ်ဆေးဝါး သုံးစွဲသူများဖြင့် ပေါင်းစည်း၍ ပါဝင်ခဲ့သည်။ ကျွန်ပ်တို့၏ အဓိကရည်ရွယ်ချက်မှာ လူ့အသိုင်းအဝိုင်းအတွင်း ခွဲခြားပြစ်တင်၊ ဖိနှိပ်ချုပ်ခြယ်ခြင်း ခံစားနေရသည့် အမျိုးသမီးများအပေါ် အကြမ်းဖက်မှု လျော့နည်းပပျောက် စေရန်ဖြစ်သည်။ ထိုဆယ်ရက်တာ လှုပ်ရှားမှုကို DPAG မှဦးဆောင်၍ မိတ်ဖက်အဖွဲ့အစည်းများဖြစ်သော တော်ဝင်ခရေကွန်ရက် (SWIM)၊ HIVနှင့် အသက်ရှင်နေထိုင်သူ အမျိုးသမီးများကွန်ရက် (MPWN)၊ မြန်မာလူငယ်ကြယ်ပွင့်များကွန်ရက် (MYS)၊ Transnational Institute (TNI) တို့က တက်ကြွစွာ ပူးပေါင်းပါဝင်ကြသည်။ လှုပ်ရှားမှုအသေးစိတ် ပုံရိပ်များကို သိလိုပါက DPAG မျက်နှာစာအုပ်ဖြစ်သော https://www.facebook.com/Drug-Policy-Advocacy-Group-Myanmar-995656970513733 တွင် ကြည့်ရှုနိုင်ပါသည်။
ျမန္မာနိုင္ငံ၏ နယ္စပ္ျဖတ္ေက်ာ္ေရႊ႕ေျပာင္းအလုပ္သမားအမ်ားစုမွာ ေက်းလက္ေဒသမ်ားမွ ျဖစ္ကာ ထိုေဒသမ်ားတြင္ ယခုအခ်ိန္ထိနက္ရွိုင္းက်ယ္ျပန႔္စြာရွိေနပါေသးသည္။ ခန႔္မွန္းေျခအားျဖင့္ ျမန္မာေရႊ႕ေျပာင္းလုပ္သား ၅ သန္းခန႔္သည္ ထိုင္း၊ တ႐ုတ္ ႏွင့္ မေလးရွား စသည့္နိုင္ငံမ်ားတြင္ အမ်ားစု အလုပ္လုပ္ေနၿပီး တစ္ႏွစ္အတြင္း ျပည္တြင္းသို႔ ေငြျပန္လႊဲသည့္ ခန႔္မွန္းပမာဏ ေဒၚလာ ၈ ဘီလီယံခန႔္ရွိပါသည္။
ျမန္မာနိုင္ငံ၏ ၂၀၂၀ အေထြေထြေရြးေကာက္ပြဲ နီးကပ္လာသည္ႏွင့္အမၽွ ဤတႀကိမ္တြင္လည္း တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးစုမ်ား ခ်န္လွပ္ထားခံရမည္ ဟူေသာ စိုးရိမ္မႈမ်ား တိုးပြားလာၾကသည္။ ျမန္မာနိုင္ငံ၏ နိုင္ငံေရးစနစ္ႏွင့္ ေရြးေကာက္ပြဲလုပ္ထုံးလုပ္နည္းမ်ားသည္ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးစုမ်ားကို ဒီမိုကေရစီ၏အႏွစ္သာရမ်ားျဖစ္ေသာ သာတူညီမၽွမႈႏွင့္ ကိုယ္စားျပဳမႈ မေပးနိုင္ဟု ဤေဝဖန္ခ်က္စာတမ္းတြင္ ေဒၚလဖိုင္ဆိုင္းေရာ္က တင္ျပထားသည္။ ေရြးေကာက္ပြဲမ်ားက ဤအေျခအေနကို ေျပာင္းလဲေစလိမ့္မည္ မဟုတ္ပါ။ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးႏွင့္ အမ်ိဳးသားျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရးေဖာ္ေဆာင္နိုင္ရန္အတြက္ နိုင္ငံေရးျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈမ်ား လုံးဝ လိုအပ္ပါသည္။
ျမန္မာ့သမိုင္း၏အႀကီးမားဆံုးေသာ ၁၉၈၈ ခုႏွစ္လူထုအေရးေတာ္ပံုႀကီးမွ ထြက္ေပၚလာ ေသာ ႏိုင္ငံေရးပါတီတစ္ခုသည္ ယခုအခ်ိန္တြင္ေတာ့ ၄င္း၏အေျခခံ ဗီဇဝိဉာည္ (founding spirit) ႏွင့္ က်င့္၀တ္ဆႏၵ (spirit) အား ဖယ္ခြာသြားေနသည္။ အမ်ိဳးသားဒီမိုကေရစီအဖြဲ႕ခ်ဳပ္အား စက္တင္ဘာ ၂၇၊ ၁၉၈၈ ခုႏွစ္တြင္ ဦးေအာင္ေရႊ၊ ဦးတင္ဦး၊ ဦးၾကည္ေမာင္၊ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ႏွင့္ ဦးေအာင္ႀကီးတို႔၏ ဦးေဆာင္မွုျဖင့္ ထူေထာင္ခဲ့သည္။ ေနာင္နွစ္မ်ားတြင္ ၄င္းအေနျဖင့္ (ဦး) ခြန္ထြန္းဦး ဦးေဆာင္ေသာ ရွမ္းတိုင္းရင္းသားမ်ား ဒီမိုကေရစီအဖြဲ႕ခ်ဳပ္၊ဦးေစာျမေအာင္ဦးေဆာင္ေသာ ရခိုင္ဒီမိုကေရစီ အဖြဲ႕ခ်ဳပ္ကဲ့သို႔ေသာ လူမ်ိဳးစုပါတီမ်ားႏွင့္ အမ်ိဳးသားေသြးစည္းေရးအေပၚ အေျခခံေသာ မိတ္ဖက္ဆက္ဆံေရးကို ေကာင္းစြာထူေထာင္ႏိုင္ခဲ့သည္။ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးႏွင့္ ဒီမိုကေရစီ ဆိုင္ရာလႈပ္ရွားမွုမ်ားတြင္လည္း တက္ႂကြစြာ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ခဲ့ၾကပါသည္။
