ျမန္မာနိုင္ငံ၏ နယ္စပ္ျဖတ္ေက်ာ္ေရႊ႕ေျပာင္းအလုပ္သမားအမ်ားစုမွာ ေက်းလက္ေဒသမ်ားမွ ျဖစ္ကာ ထိုေဒသမ်ားတြင္ ယခုအခ်ိန္ထိနက္ရွိုင္းက်ယ္ျပန႔္စြာရွိေနပါေသးသည္။ ခန႔္မွန္းေျခအားျဖင့္ ျမန္မာေရႊ႕ေျပာင္းလုပ္သား ၅ သန္းခန႔္သည္ ထိုင္း၊ တ႐ုတ္ ႏွင့္ မေလးရွား စသည့္နိုင္ငံမ်ားတြင္ အမ်ားစု အလုပ္လုပ္ေနၿပီး တစ္ႏွစ္အတြင္း ျပည္တြင္းသို႔ ေငြျပန္လႊဲသည့္ ခန႔္မွန္းပမာဏ ေဒၚလာ ၈ ဘီလီယံခန႔္ရွိပါသည္။
ျမန္မာနိုင္ငံ၏ ၂၀၂၀ အေထြေထြေရြးေကာက္ပြဲ နီးကပ္လာသည္ႏွင့္အမၽွ ဤတႀကိမ္တြင္လည္း တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးစုမ်ား ခ်န္လွပ္ထားခံရမည္ ဟူေသာ စိုးရိမ္မႈမ်ား တိုးပြားလာၾကသည္။ ျမန္မာနိုင္ငံ၏ နိုင္ငံေရးစနစ္ႏွင့္ ေရြးေကာက္ပြဲလုပ္ထုံးလုပ္နည္းမ်ားသည္ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးစုမ်ားကို ဒီမိုကေရစီ၏အႏွစ္သာရမ်ားျဖစ္ေသာ သာတူညီမၽွမႈႏွင့္ ကိုယ္စားျပဳမႈ မေပးနိုင္ဟု ဤေဝဖန္ခ်က္စာတမ္းတြင္ ေဒၚလဖိုင္ဆိုင္းေရာ္က တင္ျပထားသည္။ ေရြးေကာက္ပြဲမ်ားက ဤအေျခအေနကို ေျပာင္းလဲေစလိမ့္မည္ မဟုတ္ပါ။ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးႏွင့္ အမ်ိဳးသားျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရးေဖာ္ေဆာင္နိုင္ရန္အတြက္ နိုင္ငံေရးျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈမ်ား လုံးဝ လိုအပ္ပါသည္။
ျမန္မာ့သမိုင္း၏အႀကီးမားဆံုးေသာ ၁၉၈၈ ခုႏွစ္လူထုအေရးေတာ္ပံုႀကီးမွ ထြက္ေပၚလာ ေသာ ႏိုင္ငံေရးပါတီတစ္ခုသည္ ယခုအခ်ိန္တြင္ေတာ့ ၄င္း၏အေျခခံ ဗီဇဝိဉာည္ (founding spirit) ႏွင့္ က်င့္၀တ္ဆႏၵ (spirit) အား ဖယ္ခြာသြားေနသည္။ အမ်ိဳးသားဒီမိုကေရစီအဖြဲ႕ခ်ဳပ္အား စက္တင္ဘာ ၂၇၊ ၁၉၈၈ ခုႏွစ္တြင္ ဦးေအာင္ေရႊ၊ ဦးတင္ဦး၊ ဦးၾကည္ေမာင္၊ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ႏွင့္ ဦးေအာင္ႀကီးတို႔၏ ဦးေဆာင္မွုျဖင့္ ထူေထာင္ခဲ့သည္။ ေနာင္နွစ္မ်ားတြင္ ၄င္းအေနျဖင့္ (ဦး) ခြန္ထြန္းဦး ဦးေဆာင္ေသာ ရွမ္းတိုင္းရင္းသားမ်ား ဒီမိုကေရစီအဖြဲ႕ခ်ဳပ္၊ဦးေစာျမေအာင္ဦးေဆာင္ေသာ ရခိုင္ဒီမိုကေရစီ အဖြဲ႕ခ်ဳပ္ကဲ့သို႔ေသာ လူမ်ိဳးစုပါတီမ်ားႏွင့္ အမ်ိဳးသားေသြးစည္းေရးအေပၚ အေျခခံေသာ မိတ္ဖက္ဆက္ဆံေရးကို ေကာင္းစြာထူေထာင္ႏိုင္ခဲ့သည္။ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးႏွင့္ ဒီမိုကေရစီ ဆိုင္ရာလႈပ္ရွားမွုမ်ားတြင္လည္း တက္ႂကြစြာ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ခဲ့ၾကပါသည္။
အာဏာရွင္စနစ္ေအာက္တြင္ ဆယ္စုႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ အသားက်ေနေသာ နိုင္ငံတစ္ခု အေနႏွင့္ ကိုဗစ္ကဲ့သို႔ေသာ အေရးေပၚကာလတြင္ အာဏာစက္ကို လြန္လြန္ကဲကဲသုံးေသာ ေဒသႏၲရ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမ်ိဳးမ်ားသည္လည္း မရွားလွပါ။ ဤကဲ့သို႔ ကပ္ေဘးအႏၲရာယ္မ်ိဳးကို ကိုင္တြယ္ရခ်ိန္တြင္ ေထာင္ခ်ရျခင္း၊ ခ်ဳပ္ေႏွာင္ရျခင္းကလြဲၿပီး အျခားနည္းမရွိဟု ယူဆခဲ့ၾကသည့္ အမႈမ်ား မ်ားစြာပင္ ရွိသည္။ ေက်းလက္မ်ားအပါအဝင္ ေနရာေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားတြင္ လူအမ်ား အထိတ္တလန႔္ စိုးရိမ္ေနေသာအခ်ိန္တြင္ အာဏာပိုင္မ်ားႏွင့္ ဆက္စပ္အဖြဲ႕အစည္းမ်ားသည္ ျပည္သူကို အာဏာျဖင့္ ၿငိမ္ဝပ္ေအာင္ လုပ္ရန္ပိုၿပီးလြယ္ကူခဲ့ၾကသည္။
ျမန္မာႏုိင္ငံ၏ အစုိးအရဆက္ဆက္အား ႏွစ္ေပါင္း (၄၀) နီးပါး လက္နက္ကုိင္လမ္းစဥ္ျဖင့္ မြန္အမ်ဳိး သားႏုိင္ငံေရးအတြက္ လႈပ္႐ွားေနသည့္ မြန္ျပည္သစ္ပါတီသည္ ၁၉၉၅ ခုႏွစ္၊ ဇြန္လ (၂၉) ရက္ေန႕တြင္ တပ္မေတာ္အစုိးရႏွင့္ အပစ္ခတ္ရပ္စဲေရး သေဘာတူညီမႈမ်ား ရယူခဲ့သည္မွာ ၂၅ ႏွစ္ပင္ျပည့္ခဲ့၍ ေငြရတုပင္တုိင္ခဲ့ျပီးျဖစ္သည္။ မြန္ျပည္သစ္ပါတီသည္ ျမန္မာျပည္ ေတာင္ပုိင္း ေဒသတစ္ခြင္တြင္ အေျခစိုက္လႈပ္႐ွားခဲ့သည့္ တုိင္းရင္းသား လက္နက္ကုိင္အဖြဲ႕အစည္း တစ္ရပ္ ျဖစ္သည္။
ဇြန္လ ၂၉ ရက္ေန႔သည္ မြန္ျပည္သစ္ပါတီႏွင့္ ယခင္စစ္အစိုးရ၏ နိုင္ငံေတာ္ျငိမ္ဝပ္ပိျပားမွု တည္ေဆာင္ေရးအဖြဲ့ (နဝတ)တို႔ အပစ္အခတ္ရပ္စဲခဲ့သည့္ ၂၅ ႏွစ္ေျမာက္ႏွစ္ပတ္လည္ေန႔ျဖစ္သည္။ ႏွစ္ဆယ့္ငါးႏွစ္သာတိုင္သြားခဲ့ေသာ္လည္း NMSP သည္ အမ်ိဳးသားဒီမိုကေရစီ အဖြဲ႔ခ်ဳပ္ ဦးေဆာင္လ်က္ရွိ သည့္ အစိုးရႏွင့္ တဖန္အပစ္အခတ္ရပ္စဲေနရဆဲျဖစ္သလို ႏိုင္ငံ၏ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလုပ္ငန္းစဥ္သည္လည္း ဆိုးဆိုးရြားရြား တစ္ဆို႔ေနခဲ့ၿပီျဖစ္သည္။
ယေန႔ကမၻာေပၚရွိ နိုင္ငံမ်ားနည္းတူ ေျမယာစီမံခန႔္ခြဲမႈပုံစံမ်ားသည္ တစ္ေနရာႏွင့္တစ္ေနရာ မတူညီၾကေပ။
ဧၿပီလေနာက္ဆုံးတပတ္တြင္ အစိုးရမွထုတ္ျပန္လိုက္ေသာ Covid-19 စီးပြားေရးကုစားမႈအစီအစဥ္ (CERP) သည္ ကိုရိုနာဗိုင္းရပ္စ္အမ်ိဳးအစားအသစ္ေၾကာင့္ ႏွစ္ႏွာမႈမ်ားၾကဳံေတြ႕ရကာ တစ္နိုင္ငံလုံးအတိုင္းအတာျဖင့္ ဗိုင္းရပ္စ္ျပန႔္ပြားမႈကို တားဆီးရန္ lockdown ေဆာင္ရြက္ရေသာေၾကာင့္ စီးပြားေရး ထိခိုက္မႈအက်ိဳးဆက္ ခံစားေနရမႈမ်ားအတြက္ ပံ့ပိုးမႈျပဳနိုင္ရန္ ႀကိဳဆိုရမည့္ေဆာင္ရြက္ခ်က္အသစ္ျဖစ္ပါသည္။
ကပ္ေဘးအၿပီး ကမၻာႀကီးတြင္ မည္ကဲ့သို႔ေသာအနာဂတ္မ်ိဳးကို ေမၽွာ္လင့္နိုင္မည္နည္းဟု က်ယ္က်ယ္ျပန႔္ျပန႔္ ေဆြးေႏြးၾကျခင္းမ်ားေပၚလာေအာင္ ကိုဗစ္၁၉က ႏွိုးဆြေပးပါသည္။ စီးပြားေရးနယ္ပယ္တြင္ စိုးမိုးေနေသာ အျငင္းအခုံတစ္ခုမွာ ကမၻာ့စားနပ္ရိကၡာစနစ္ႏွင့္သက္ဆိုင္သည္။ ကပ္ေဘးေၾကာင့္ ေကာ္ပိုရိတ္တို႔ လႊမ္းမိုးထားေသာ ကမၻာ့စားနပ္ရိကၡာစနစ္ႀကီးမ်ား၏ ထိလြယ္ရွလြယ္ရွိပုံမ်ား ထင္ရွားလာၿပီး စားနပ္ရိကၡာႏွင့္စိုက္ပ်ိဳးေရးအဖြဲ႕ႀကီး FAOႏွင့္ မဟာမိတ္ေအဂ်င္စီမ်ားက ျမင္ေနၾကသကဲ့သို႔ ထိုေကာ္ပိုရိတ္ႀကီးစိုးေသာစနစ္မွာ အေျဖမဟုတ္ေၾကာင္း ယခုစာတမ္း တြင္ေထာက္ျပထားပါသည္။
လက္ရွိအခ်ိန္တြင္ ျမန္မာနိုင္ငံရွိ ျပည္တြင္းေနရပ္ စြန႔္ခြာစစ္ေဘးတိမ္းေရွာင္သူမ်ား (IDPs)မ်ားသည္ ၂၀၁၈ ေျမလြတ္ေျမလပ္ႏွင့္ေျမရိုင္းမ်ား စီမံခန႔္ခြဲမႈဥပေဒ၊ ပိုးလမ္းမစီမံကိန္း ႏွင့္ IDP စခန္းပိတ္သိမ္းေရးအမ်ိဳးသားအဆင့္ မဟာဗ်ဴဟာ စသည့္အေျခအေနမ်ား ေပါင္းကာျဖစ္ေပၚလာ သည့္ မုန္တိုင္းတြင္ ပိတ္မိေနသည့္အေျခအေနဟု သုံးသပ္မိသည္။
ဤသုံးသပ္ခ်က္အစီရင္ခံစာအားျဖင့္ ျမန္မာနိုင္ငံအတြင္းရွိ ခါးပတ္လမ္း (BRI) ေဆာင္ရြက္မႈ ဆိုင္ရာ ေဆြးေႏြးမႈမ်ား လုပ္ေဆာင္ ရာတြင္ အေထာက္အကူျပဳနိုင္ဖို႔ ရည္ရြယ္ပါသည္။ ရံဖန္ရံခါတြင္ BRI ကို သမၼတရွီက်င္ဖ်င္၏ ခမ္းနားႀကီး က်ယ္သည့္ ဗ်ဴဟာတခု- ဗဟိုမွေသခ်ာအစီအစဥ္ေရးဆြဲကာ ထို႔ေနာက္ လိုက္နာၿပီး နိုင္ငံပိုင္စီးပြားေရးလုပ္ငန္း မ်ားမွလုပ္ေဆာင္ၾကသည့္ ပုံစံျဖင့္ ေျပာဆိုၾကသည္။ နိုင္ငံေပါင္း ၁၃၆ နိုင္ငံ မွ တ႐ုတ္တို႔၏ နိုင္ငံျခားတိုက္ရိုက္ရင္းႏွီး ျမႇုပ္ႏွံမႈပမာဏ အေမရိကန္ေဒၚလာ ၉၀ ဘီလီယံ လက္ခံရရွိၿပီး တ႐ုတ္နိုင္ငံႏွင့္ ကုန္သြယ္မႈပမာဏ ေဒၚလာ ၆ ထရီလီယံ ရွိသည္။ ထိုေၾကာင့္ BRI သည္ အင္အားႀကီးမားစြာ ေပါင္းစပ္စုစည္းသြားမည့္ တားဆီးေရွာင္လႊဲ၍မရနိုင္ေသာ စီမံကိန္းႀကီး အသြင္ေဆာင္ေနေပသည္။ သို႔ေသာ္ ယခုအစီရင္ခံစာအေနျဖင့္ နိုင္ငံေရးေဘာဂေဗဒအေျခခံသုံးသပ္ခ်က္မ်ားအသုံးျပဳကာ BRI သည္ ခမ္းနား ႀကီးက်ယ္လွသည့္ မဟာဗ်ဴဟာမဟုတ္ပဲ အမွန္တကယ္တြင္ တ႐ုတ္နိုင္ငံ၏ အရင္းရွင္ စနစ္အၾကပ္ အတည္းကို ေျဖရွင္းဖို႔ရည္ရြယ္ထားသည့္ ေလ်ာ့ရဲက်ယ္ျပန႔္လွသည့္ လုပ္ငန္းမ်ားႏွင့္ တည္ေဆာက္ထားသည့္ မူေဘာင္တစ္ခု သာျဖစ္သည္ဟု သုံးသပ္ထားပါသည္။ ျမန္မာနိုင္ငံတြင္းရွိ BRI စီမံကိန္း ၄ခုကို တ႐ုတ္ဘာသာစကားအသုံးျပဳထားသည့္ သတင္းအရင္းအျမစ္မ်ားကိုသုံးကာ တ႐ုတ္နိုင္ငံပိုင္စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ား ႏွင့္ ယူနန္ျပည္နယ္အစိုးရတို႔အေနျဖင့္ တ႐ုတ္ဗဟိုအစိုးရ၏ အေထာက္အပံ့ျဖင့္ ထိုစီမံကိန္းမ်ား ေဆာင္ရြက္နိုင္ရန္ မည္ကဲ့သို႔ စည္း႐ုံးသိမ္းသြင္းမႈမ်ား ေဆာင္ရြက္သည္ကို ေလ့လာမႈျပဳထားပါသည္။
အမ်ိဳးသားေျမဥပေဒသစ္ျပဳစုေရးဆြဲရန္အတြက္ လမ္းျပေျမပုံေရးဆြဲရန္ ျပည္ေထာင္စုအစိုးရမွ ေဆြးေႏြးပြဲ ျပဳလုပ္မည့္အခ်ိန္တြင္ TNI အေနျဖင့္ အမ်ိဳးသားေျမအသုံးခ်မႈမူဝါဒျဖစ္စဥ္စတင္ခဲ့သည့္ အခ်ိန္မွ ယခုအခ်ိန္ထိ အေျခအေနမ်ား မည္ကဲ့သို႔ ေျပာင္းလဲခဲ့သည္ကို ၾကည့္ကာ လက္ရွိအေျခအေနတြင္ နိုင္ငံတဝန္းရွိ သန္းခ်ီေသာျပည္သူမ်ား၏ ေျမဆိုင္ရာအခြင့္အေရးမည္ကဲ့သို႔ အေနအထားရွိသည္ကို သုံးသပ္ထားပါသည္။
ျမန္မာႏိုင္ငံထဲက ေနရပ္စြန္႔ခြာ စစ္ေဘးတိမ္းေရွာင္ခဲ့ရသူေတြဟာ ဆယ္စုႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ တရား မွ်တမႈမရွိတဲ့ဒဏ္ကို တစ္ရစ္ၿပီးတစ္ရစ္ ခါးစည္းခံခဲ့ၾကရတယ္။ ဒီေန႔ဒီအခ်ိန္မွာလည္း သန္းေခါင္ ထက္ညနက္တဲ့ အေျခအေနမ်ိဳး ႀကံဳေတြ႔ေနၾကရတုန္းပါပဲ။
ႏိုင္ငံေရးအက်ပ္အတည္းမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ဆက္လ်က္ျဖစ္ေပၚလ်က္ရွိသည္။ ျငိမ္းခ်မ္းေရးေဆြးေႏြးပြဲမ်ားႏွင့္ အေထြေထြေရြးေကာက္ပြဲမ်ားသည္လည္း ႏိုင္ငံတစ္၀ွမ္းအေရးနိမ့္လ်က္ရွိသည္။
ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ားအားလံုး-ျပည္တြင္း၊ ျပည္ပႏွစ္ရပ္စလံုး- အေနျဖင့္ ယခုကဲ့သို့ မေအာင္ျမင္ခဲ့ရသည့္ အေၾကာင္းရင္းမ်ားကို ျပန္လည္သံုးသပ္ရန္လိုအပ္လွသည္။
ၿငိမ္းခ်မ္းေရးႏွင့္ ဒီမုိကေရစီကုိတည္ေဆာက္လိုလွ်င္ အရပ္ဖက္အဖြဲ႔အစည္းကြန္ရက္မ်ားႏွင့္ ျပည္သူ့ကိုယ္စားျပဳအုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္သည္ ျပည္သူမ်ားအၾကားအားေကာင္းရေပမည္။
ကၽြႏ္ုပ္တို႔ ကရင္၊ ကယား၊ ပအို၀္း၊ ရွမ္း၊ လားဟူႏွင့္ ကခ်င္ ဘိန္းစိုက္ေတာင္သူ ကိုယ္စားလွယ္မ်ားသည္ ကၽြႏ္ုပ္တို႔ ရင္ဆိုင္ႀကံဳေတြ႔ေနရသည့္ စိန္ေခၚမႈအခက္အခဲမ်ားကို ႏွီးေႏွာတိုင္ပင္၍ ေဆြးေႏြးအေျဖရွာႏိုင္ ေစရန္ ၂၀၁၉ ခုႏွစ္ ေမလ ၈-၁၀ ရက္ေန႔အတြင္း ေတြ႔ဆံုစည္းေ၀းခဲ့ၾကပါသည္။ ဘိန္းစိုက္ေတာင္သူမ်ား၏ ဘ၀မ်ားအေပၚ ရိုက္ခတ္လ်က္ရွိသည့္ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်မွတ္မႈ လုပ္ငန္းစဥ္မ်ားအားလံုး၌ ဘိန္းစိုက္ေတာင္သူ မ်ား၏ သေဘာထားမ်ားကို ထည့္သြင္းစဥ္းစားေပးရန္ အလြန္အေရးႀကီးသည္ဟု ကၽြႏ္ုပ္တို႔ယူဆပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံဘိန္းစိုက္ေတာင္သူမ်ားညီလာခံ(MOFF)ကို ၂၀၁၃ ခုႏွစ္မွစ၍ စီစဥ္က်င္းပလာခဲ့ သည္မွာ ယခု(၇)ႀကိမ္တိုင္ခဲ့ၿပီျဖစ္ပါသည္။
ကုလသမဂၢ မူးယစ္ေဆး၀ါးႏွင့္ ျပစ္မႈဆိုင္ရာရံုး(UNODC)၏ လတ္တေလာထုတ္ျပန္ခဲ့သည့္ “၂၀၁၈ ခုႏွစ္ ျမန္မာႏိုင္ငံဆိုင္ရာ ဘိန္းစစ္တမ္း”၌ ပဋိပကၡတြင္း ပါ၀င္ပတ္သက္ေနသည့္ အဖြဲ႔အစည္းအခ်ိဳ႕ကို တိတိပပစြပ္စြဲေျပာဆိုထားသည့္ အခ်က္မ်ားပါ၀င္လ်က္ရွိသည္။ ဤ သံုးသပ္ခ်က္အတြင္း ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ရႈပ္ေထြးလြန္းလွသည့္ လက္ေတြ႔အေျခအေနမ်ားကို ထင္ဟပ္မႈမရွိဘဲ လိုရာဆြဲ၍ မည္ကဲ့သို႔ပံုေဖာ္ေရးသားထားေၾကာင္း ရွင္းလင္းေဖာ္ျပထားပါ သည္။
တ႐ုတ္-ျမန္မာ စီးပြားေရးစႀကၤန္ (China Myanmar Economic Corridor, CMEC) တည္ေဆာက္ေရး နားလည္မႈ စာခၽြန္လႊာကို ၂၀၁၈၊ စက္တင္ဘာလမွာ ျမန္မာအစိုးရႏွင့္ တ႐ုတ္အစိုးရတို႔ လက္မွတ္ေရးထိုးခဲ့သည္။ CMEC သည္ တ႐ုတ္အင္ပါယာႏွင့္ အေနာက္တိုင္း ေစ်းကြက္မ်ားကို တခ်ိန္က ခ်ိတ္ဆက္ ေပးခဲ ့သည့္ ေရွးေဟာင္းပိုးလမ္း မႀကီးကိုႏွစ္ဆယ့္တစ္ရာစုအသြင္ ျပန္လည္ ပုံေဖာ္မည့္ တ႐ုတ္ပိုးလမ္းမသစ္ စီမံကိန္း (Belt and Road Initiative, BRI) ၏ အစိတ္အပိုင္းတစ္ခု ျဖစ္သည္။
