Feiten & fabels 10 claims over TTIP

Het Transatlantic Trade and Investment Partnership (TTIP) is het vrijhandelsverdrag waarmee de VS en de EU het grootste handelsblok ter wereld willen vormen. Als we de voorstanders mogen geloven zal een succesvol akkoord leiden tot vele miljarden aan extra economische groei en honderdduizenden nieuwe banen. TTIP wordt dan ook wel gepresenteerd als de goedkoopste weg om uit de crisis te komen. Maar volgens critici betekent het verdrag vooral een afbraak van de bestaande regelgeving rondom milieu, arbeid en veiligheid en is de beloofde economische groei een luchtkasteel.

Het afgelopen jaar is TTIP in Nederland meer in de schijnwerpers komen te staan. En nu er meer over TTIP bekend wordt, groeit de groep mensen die zich zorgen maakt over de mogelijke gevolgen van het verdrag. Zo zijn er in Nederland inmiddels talloze debatten gevoerd, protesten op straat georganiseerd en werd Amsterdam in juli 2015 de tweede TTIP-vrije gemeente.

TTIP is bijzonder ‘ambitieus’ en zal vergaande gevolgen hebben voor de gehele Nederlandse samenleving. De onderhandelingen gaan over veel meer dan alleen het ophefen van handelstarieven. Het voornaamste onderwerp van gesprek tijdens de onderhandelingen is het terugdringen van handelsbarrières, de zogenaamde non-tarifaire handelsbarrières. Hier moet de groei van de eco- nomie en banen vooral vandaan komen (claim 1 en 2). Deze barrières betrefen voornamelijk uiteenlopende regelgeving tussen de VS en de EU. Regels die zijn bedoeld om de veiligheid van producten te garanderen en om arbeidsomstandigheden en het milieu te beschermen. Het doel is deze regelgeving hetzelfde te maken of in ieder geval wederzijds te erkennen. Dat zou handel makkelijker maken en dus stimuleren.

Of de regels gelijk gemaakt kunnen worden zonder te worden aangetast, is het onderwerp van claim 3. Claim 4 gaat in op het voorstel om een nieuwe bureaucratische laag toe te voegen aan de trans-Atlantische samenwerking in de vorm van een Regulatory Cooperation Body. Hiermee moet in de toekomst worden voorkomen dat de regels aan beide kanten van de oceaan onnodig uiteenlopen. In claim 5 behandelen we het meest omstreden onderdeel van de onderhan- delingen, het Investor to State Dispute Settlement mechanisme (ISDS). Dit stelt bedrijven in staat om overheden aan te klagen als deze beleid invoeren dat de bedrijfsvoering – lees: winstverwachting – aantast. Het gebrek aan transparantie rondom de onderhandelingen is het onderwerp van claim 6. Claim 7 gaat in op de gevolgen van TTIP voor publieke diensten als onderwijs, zorg en watervoorziening.

Vervolgens richten we onze blik op de wereldwijde gevolgen van TTIP. Claim 8 behandelt de milieuefecten van TTIP, die tot nog toe nauwelijks in het maatschappelijke debat aan bod kwamen. In claim 9 gaan we in op de gevolgen van TTIP voor de rest van de wereld en we sluiten af met claim 10, waarin we de geopolitieke dimensie van TTIP bekijken. Een dimensie die volgens voorstanders het doorslaggevende argument zou zijn om dit verdrag af te sluiten.

TTIP is in een aantal andere Europese landen al langer een veelbesproken onderwerp in de media, de politiek en het publieke debat. Sinds de uitzending Lubach op Zondag op 15 maart 2015 is ook in Nederland van alles in beweging gekomen. Op basis van Kamervragen stuurt minister Ploumen bijna wekelijks brieven aan de Tweede Kamer. Er vinden publieksdebatten plaats, eens in de zoveel tijd is TTIP ‘trending topic’ op Twitter en ook de reguliere media komen langzaam in beweging.

Ondertussen gaan de onderhandelingen gewoon door. Sinds de vorige Feiten of Fabels is er een nieuw Europees Parlement en een Europese Commissie aangetreden. Onder leiding van voor- zitter Jean-Claude Juncker, voert Cecilia Malmström de leiding over het Europese Handelscommissariaat (DG Trade) en de TTIP-onderhandelingen. Sinds het begin van de onderhandelingen zijn er tien onderhandelingsrondes (de 10e ronde was op 15 juli 2015) geweest, afwisselend in Brussel en de VS. De staat van de onderhandelingen en de feitelijke vorderingen zijn niet openbaar. De Europese Commissie geeft aan dat er op vrijwel alle onderwerpen vooruitgang wordt geboekt.

Gelijktijdig onderhandelt de Europese Commissie over handel en investeringsverdragen met tientallen landen waaronder China, Mexico, India, Brazilië en veel voormalige koloniën. De onderhandelingen met Canada zijn inmiddels afgerond en binnenkort gaat het verdrag het ratifcatieproces in. Van groot belang hierbij is het antwoord op de vraag of de nationale parlementen het verdrag tussen de EU en Canada (CETA) en TTIP ook moeten goedkeuren. Het Europese Hof buigt zich nu hierover. Ondertussen hebben 2,5 miljoen mensen in heel Europa zich uitgesproken tegen TTIP in een zelf georganiseerd burgerinitiatief. Vijfhonderd organisaties hebben zich verenigd in de Stop TTIP-coalitie. Lokaal verzet neemt toe, waarbij gemeenten zoals Amsterdam en Tiel zich tegen TTIP uitspreken.