ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ၁၉၉၃ ခုႏွစ္ မူးယစ္ေဆး၀ါးႏွင့္ စိတ္ကိုေျပာင္းလဲေစေသာ ေဆး၀ါးမ်ားဆိုင္ရာဥပေဒကို ျပင္ဆင္သည့္ဥပေဒမူၾကမ္းအေပၚ ဥပေဒရႈေထာင့္မွ ဆန္းစစ္သံုးသပ္ျခင္း

အဖြင့္မိတ္ဆက

၂၀၁၇ ခုႏွစ္ မတ္လအတြင္း ၁၉၉၃ ခုႏွစ္ ျမန္မာႏိုင္ငံ မူးယစ္ေဆး၀ါးႏွင့္ စိတ္ကိုေျပာင္းလဲေစေသာ ေဆး၀ါးမ်ားဥပေဒ ျပင္ဆင္ခ်က္ဥပေဒမူၾကမ္းကို အမ်ားျပည္သူေ၀ဖန္အႀကံျပဳႏိုင္ရန္ သတင္းစာ၌ ပံုႏွိပ္ထုတ္ျပန္ခဲ့သည္။ ထို႔ေနာက္ ျပင္ဆင္ခ်က္ဥပေဒၾကမ္းကို ၂၀၁၇ ခုႏွစ္ ၾသဂုတ္လ ၁၆ ရက္ ေန႔တြင္ အမ်ိဳးသားလႊတ္ေတာ္၌ အဆိုျပဳတင္ျပခဲ့ၿပီးျဖစ္သည္။

ဥပေဒမူၾကမ္း၌ ျမန္မာႏိုင္ငံမူးယစ္ေဆး၀ါးဥပေဒအတြက္ အေရးႀကီးသည့္ အေျပာင္းအလဲမ်ားကို မိတ္ဆက္တင္ျပထားသည္။ အထင္ရွားဆံုးအခ်က္တစ္ခုအေနျဖင့္ တိုင္းျပည္၏ မူးယစ္ေဆး၀ါး ထိန္းခ်ဳပ္ေရးမဟာဗ်ဴဟာ ဗဟိုခ်က္ေနရာ၌ အမ်ားျပည္သူ၏က်န္းမာေရးကို ဦးစားေပးရန္ ရည္ ရြယ္၍ မူးယစ္ေဆး၀ါးသံုးစြဲသူမ်ားအတြက္ က်န္းမာေရး၀န္ေဆာင္မႈမ်ား ရရွိလာေစရန္ ပံ့ပိုးကူညီ သည့္အေနျဖင့္ မူးယစ္ေဆး၀ါးသံုးစြဲမႈအတြက္ ႏွစ္ရွည္ေထာင္ဒဏ္ခ်မွတ္မႈကို ပယ္ဖ်က္ေပးခဲ့သည္။ ဤအခ်က္မ်ားက အျပဳသေဘာေဆာင္သည့္ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္မႈကို ကိုယ္စားျပဳလ်က္ရွိသျဖင့္ ေခတ္ မီသည့္ အေရးယူေဆာင္ရြက္ခ်က္တစ္ရပ္အျဖစ္ ခ်ီးက်ဴးဂုဏ္ျပဳသင့္ပါသည္။ သို႔ပါေသာ္ျငားလည္း ဥပေဒမူၾကမ္း၌ အေျခခံက်ၿပီး မရွိမျဖစ္အေရးပါသည့့္ ေအာက္ေျခအေျပာင္းအလဲအနည္းငယ္ ျပဳလုပ္ရံုမွ်ျဖင့္ ကိုင္တြယ္ ေျဖရွင္းႏိုင္သည့္ လိုအပ္ခ်က္အခ်ိဳ႕ပါ၀င္ေနဆဲျဖစ္သည္။

ဤစာတမ္းသည္ ဥပေဒျပ႒ာန္းခ်က္မ်ား၏ အေသးစိတ္အခ်က္အလက္မ်ားကို ကုလသမဂၢမူးယစ္ ေဆး၀ါးထိန္းခ်ဳပ္ေရး ပဋိဉာဥ္သေဘာတူစာခ်ဳပ္မ်ား၊ ႏိုင္ငံတကာလူ႔အခြင့္အေရးစံခ်ိန္စံႏႈန္းမ်ား၊ မ်က္ေမွာက္ေခတ္ အေထာက္အထားမ်ား၊ အေကာင္းဆံုးႏိုင္ငံတကာအေလ့အထမ်ားႏွင့္ ႏိႈင္းယွဥ္သံုးသပ္၍ ႏိႈက္ႏိႈက္ခၽြတ္ခၽြတ္ ဆန္းစစ္သံုးသပ္ထားျခင္းျဖစ္သည္။ ဤစာတမ္းသည္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ မူးယစ္ေဆး၀ါးဥပေဒႏွင့္ မူ၀ါဒျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး လုပ္ငန္းစဥ္မ်ား၌ ပါ၀င္ေဆာင္ ရြက္လ်က္ရွိသည့္ အစိုးရအဖြဲ႔၀င္မ်ား၊ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္မ်ားႏွင့္ အျခားမူ၀ါဒခ်မွတ္သူမ်ား အတြက္ အသံုး၀င္သည့္ ကိရိယာတစ္ခုျဖစ္လာမည္ဟု ေမွ်ာ္လင့္ပါသည္။ ဤနည္းအားျဖင့္ လက္ရွိဥပေဒျပ႒ာန္းခ်က္မ်ား တိုးတက္ေကာင္းမြန္လာေစရန္ အေထာက္အကူျပဳမည္ဟု ယံုၾကည္ပါသည္။

တည္ဆဲဥပေဒႏွင့္ ဥပေဒမူၾကမ္း၏ ထိထိေရာက္ေရာက္ အေလးေပးအာရံုစိုက္ရန္ လိုအပ္သည့္ ပုဒ္မတစ္ခုခ်င္းစီ သို႔မဟုတ္ ပုဒ္မခြဲတစ္ခုခ်င္းစီကို (မင္အထူျဖင့္) မီးေမာင္းထိုးျပထားပါသည္။ ဥပေဒၾကမ္းတြင္ ပါရွိေသာ ပုဒ္မႏွင့္ ပုဒ္မခြဲမ်ားအား (*) အမွတ္အသားျဖင့္ ေဖာ္ျပထားပါသည္။ ထို႔ေနာက္ သက္ဆိုင္ရာပုဒ္မ သို႔မဟုတ္ ပုဒ္မခြဲကို ပိုမိုျပည့္ျပည့္စံုစံု ထည့္သြင္းစဥ္းစားႏိုင္ေစရန္ သို႔မ ဟုတ္ တိုးတက္ေကာင္းမြန္လာေစရန္ တိတိက်က်ေဆာင္ရြက္ႏိုင္သည့္ ကိစၥရပ္မ်ားကို မီးေမာင္း ထိုးျပထားသည့္ သံုးသပ္တင္ျပခ်က္တစ္ခု သို႔မဟုတ္ တစ္ခုထက္ပို၍ ဆက္လက္သံုးသပ္တင္ျပ ထားျခင္းျဖစ္သည္။ ေနာက္ဆံုးအေနျဖင့္ ဆန္းစစ္သံုးသပ္ထားသည့္ ျပ႒ာန္းခ်က္အသီးသီးအတြက္ အႀကံျပဳထားသည့္ မွတ္ခ်က္မ်ားကို စုစည္းေပါင္းစပ္၍ အေျပာင္းအလဲျပဳလုပ္ႏိုင္သည့္ စကားစုကို အဆိုျပဳတင္ျပထားျခင္းျဖစ္သည္။

ေဆြးေႏြးသည့္ အေၾကာင္းအရာ၏ သေဘာသဘာ၀အေပၚ အေျခခံထားသျဖင့္ အနည္းငယ္နည္းပညာရပ္ဆန္သည့္ စာတမ္းတစ္ခုျဖစ္သြားပါသည္။ စာတမ္းအတြင္း က်ယ္ျပန္႔ျပည့္စံုသည့္ အႀကံျပဳခ်က္ေပါင္းမ်ားစြာ ပါ၀င္လ်က္ရွိေသာ္လည္း တစ္ခုခ်င္းစီ၏ မဟာဗ်ဴဟာအရ အေရးပါပံုျခင္း ကြာျခားမႈရွိပါလိမ့္မည္။ ဤအခ်က္ကို အေထာက္အကူျပဳရန္အတြက္ အဓိကတိုက္တြန္းအႀကံျပဳခ်က္မ်ားအခန္း၌ ဦးစား ေပးကိစၥရပ္အျဖစ္ မူ၀ါဒခ်မွတ္သူမ်ား အေလးေပးအာရံုစိုက္သင့္သည့္ အဓိကစိုးရိမ္ပူပန္မႈမ်ားႏွင့္ တိုက္တြန္းအႀကံျပဳခ်က္မ်ားကို အက်ဥ္းခ်ံဳးအဆိုျပဳတင္ျပထားပါသည္။ ထို႔အျပင္ ဤကိစၥရပ္ႏွင့္ စပ္လ်ဥ္း၍ ထဲထဲ၀င္၀င္ဆက္လက္ ေလ့လာဆည္းပူးလိုသူမ်ားအတြက္ အေထာက္အကူျဖစ္မည့္ ရည္ညႊန္းကိုးကားခ်က္ေပါင္းမ်ားစြာကိုလည္း ကိုးကားေဖာ္ျပထားပါသည္။

အဓိကတိုက္တြန္းအႀကံျပဳခ်က္မ်ား

1. ၂၀၁၇ ခုႏွစ္ ၾသဂုတ္လ ၁၆ ရက္ေန႔ ေဆြးေႏြးပြဲ၌ အမ်ိဳးသားလႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ မ်ားက မူးယစ္ေဆး၀ါးသံုးစြဲသူမ်ားအား ခ်မွတ္သည့္ ေထာင္သြင္းျပစ္ဒဏ္ကို ပယ္ဖ်က္၍ က်န္းမာေရး၀န္ေဆာင္မႈလုပ္ငန္းမ်ားကို လက္လွမ္းမီလာႏိုင္ေအာင္ ေဆာင္ရြက္ေပးမည့္ အေျပာင္းအလဲမ်ားကို လက္ခံအတည္ျပဳခဲ့ၾကသည္။ သို႔ေသာ္လည္း လႊတ္ေတာ္ေဆြးေႏြး မႈအၿပီး၌ ကနဦးျပင္ဆင္ခ်က္အတြင္း တစ္ကိုယ္ေရသံုးအတြက္ ပမာဏအနည္းအက်ဥ္း လက္၀ယ္ထားရွိမႈျဖင့္ အဖမ္းခံရသည့္ မူးယစ္ေဆး၀ါးသံုးစြဲသူမ်ားအား ျပစ္ဒဏ္ကင္းလြတ္ ခြင့္ျပဳခဲ့သည့္ ျပ႒ာန္းခ်က္ကို ဖယ္ရွားခဲ့ၾကသည္။ မေမွ်ာ္လင့္ထားသည့္ ဤဆံုးျဖတ္ခ်က္ သည္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး လုပ္ငန္းစဥ္တစ္ရပ္လံုးကို ကေမာက္ကမျဖစ္ေစခဲ့သည္။ အမွန္ တကယ္အားျဖင့္ ရာဇ၀တ္တရားစီရင္ေရးစနစ္ထက္စာလွ်င္ အမ်ားျပည္သူ၏က်န္းမာေရး ကို ပိုမိုအေလးထားရန္ ႀကိဳးပမ္းသည့္ ဥပေဒမူၾကမ္း၏ အဓိကရည္မွန္းခ်က္ႀကီးကို ယုတ္ ေလ်ာ့အားနည္းသြားေစခဲ့သည္။ မူးယစ္ေဆး၀ါးသံုးစြဲသူမ်ားအတြက္ ေထာင္သြင္းျပစ္ဒဏ္ ခ်မွတ္မႈမ်ားကို ပယ္ဖ်က္လိုက္ျခင္းျဖင့္ မူ၀ါဒခ်မွတ္သူမ်ားက ျပင္းထန္သည့္ျပစ္ဒဏ္မ်ား ခ်မွတ္ျခင္းသည္ မူးယစ္ေဆး၀ါးသံုးစြဲသူမ်ားက က်န္းမာေရး၀န္ေဆာင္မႈမ်ားသို႔ လက္ လွမ္းမီအသံုးျပဳႏိုင္မႈကို တားဆီးပိတ္ပင္လ်က္ရွိေၾကာင္း အသိအမွတ္ျပဳခဲ့ၿပီးျဖစ္သည္။ သို႔ ျဖစ္၍ ကင္းလြတ္ခြင့္သည္ တစ္ကိုယ္ေရသံုးအတြက္ မူးယစ္ေဆး၀ါးအနည္းအက်ဥ္း လက္ ၀ယ္ထားရွိမႈကိုပါ က်ိန္းေသလႊမ္းျခံဳမႈရွိရန္ လိုအပ္ပါသည္။ သေဘာတရားအရလည္း မူး ယစ္ေဆး၀ါးသံုးစြဲရန္အတြက္ ပထမအဆင့္အေနျဖင့္ ဦးစြာလက္၀ယ္ထားရွိရန္ မျဖစ္မေန လိုအပ္ပါသည္။ မိမိတို႔တစ္ကိုယ္ေရ သံုးစြဲမႈအတြက္ ပမာဏအနည္းအက်ဥ္း လက္၀ယ္ ထားရွိရံုမွ်ျဖင့္ မူးယစ္ေဆး၀ါးသံုးစြဲသူမ်ားအတြက္ ႏွစ္ရွည္ေထာင္ဒဏ္က်ခံရႏိုင္သည့္ အႏၱရာယ္ရွိေနဆဲျဖစ္လွ်င္ အမ်ားျပည္သူ၏ က်န္းမာေရးႏွင့္ ပတ္သက္၍ ထိေရာက္သည့္ အက်ိဳးရလဒ္မ်ိဳးကို ေမွ်ာ္မွန္း၍မရႏိုင္ေပ။ ထို႔ေၾကာင့္ လာမည့္အနာဂတ္တြင္ ဥပေဒမူၾကမ္း ကို ၾကားနာေဆြးေႏြးၾကမည့္ ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္မ်ားအေနျဖင့္ ျပဳျပင္ေျပာင္း လဲေရးလုပ္ငန္း၏ ေအာင္ျမင္မႈအတြက္ အလြန္အေရးပါသည့္ ျပစ္ဒဏ္ကင္းလြတ္ခြင့္ျပ႒ာန္း ခ်က္ကို ျပန္လည္ေဆြးေႏြးအဆိုျပဳရန္ အလြန္အေရးႀကီးပါသည္။

2. လက္ရွိျပင္ဆင္ထားသည့္ ဥပေဒမူၾကမ္း၌ မူးယစ္ေဆး၀ါးကုသေရးကို မျဖစ္မေနခံယူရ မည့္ သေဘာထားမ်ိဳး(မူးယစ္ေဆး၀ါးသံုးစြဲသူမ်ားအေနျဖင့္ ေဆး၀ါးကုသမႈခံယူရန္ လိုအပ္ သည္)ကို ေတြ႔ျမင္ေနရပါသည္။ ဤစည္းကမ္းခ်က္ကို လိုက္နာရန္ပ်က္ကြက္ပါက မည္ကဲ့ သို႔ေသာ ျပစ္ဒဏ္မ်ိဳးက်ခံရမည္ဟု ေဖာ္ျပထားျခင္းမရွိေသာ္လည္း လူတစ္ဦးတစ္ေယာက္ အား ၎၏ဆႏၵမပါဘဲ အတင္းအက်ပ္ ေဆး၀ါးကုသမႈခံယူေစျခင္းသည္ လူတစ္ဦးခ်င္း စီ၏ အေျခခံလြတ္လပ္ခြင့္ကို ခ်ိဳးေဖာက္ရာေရာက္ၿပီး ကမာၻ႔က်န္းမာေရးအဖြဲ႔အစည္း၏ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒတြင္ေဖာ္ျပထားသည့္ က်န္းမာေရးဆိုင္ရာ လူ႔အခြင့္အေရးသာမက WHO ႏွင့္ UNODC တို႔ အႀကံျပဳထားသည့္ မူးယစ္ေဆး၀ါး မွီခိုစြဲလန္းမႈကုသေရးဆိုင္ရာ အေျခခံမူမ်ားႏွင့္လည္း ဆန္႔က်င္ကြဲလြဲလ်က္ရွိသည္။1 ထို႔အျပင္ မူးယစ္ေဆး၀ါးသံုးစြဲသူအ မ်ားစုသည္ မသံုးစြဲရမေနႏိုင္မွီခိုစြဲလန္းသူမ်ား မဟုတ္ၾကသျဖင့္ ေဆး၀ါးကုသမႈခံယူရန္ လိုအပ္သူမ်ား မဟုတ္ၾကေၾကာင္းျပဆိုလ်က္ရွိသည့္ သိပၸံနည္းက်အေထာက္ အထားမ်ား ကို ျငင္းဆန္၍ ျပည္သူ႔ဘ႑ာအရင္းအျမစ္မ်ားကို မလိုအပ္သည့္ေနရာ၌ ျဖဳန္းတီးပစ္ရာ ေရာက္ေနပါသည္။2 သို႔ျဖစ္၍ ေဆး၀ါးကုသေရးဟု ေခါင္းစဥ္တပ္၍ ထိန္းသိမ္းခ်ဳပ္ေႏွာင္ မႈမ်ား အလြယ္တကူျဖစ္ပြားလာႏိုင္သျဖင့္ ဥပေဒအတြင္း၌ ေဆး၀ါးကုသမႈႏွင့္ ျပန္လည္ထူ ေထာင္ေရးလုပ္ငန္းမ်ား ေဆာင္ရြက္ရာ၌ အတင္းအက်ပ္ဖိအားေပးေစခိုင္းျခင္းထက္ မိမိ၏ သေဘာဆႏၵအေလ်ာက္သာျဖစ္ရမည္ဟု အတိအလင္းျပ႒ာန္းထားရွိရန္ လိုအပ္ပါသည္။ ႏိုင္ငံအႏွံ႔အျပားရွိ ေဆး၀ါးကုသမႈခံယူရန္ လိုအပ္လ်က္ရွိသည့္ မူးယစ္ေဆး၀ါးသံုးစြဲသူမ်ား မိမိသေဘာဆႏၵအေလ်ာက္ ေဆး၀ါးကုသမႈခံယူႏိုင္ေစရန္၊ သတင္းအခ်က္အလက္၊ ႏွစ္သိမ့္ေဆြးေႏြးအႀကံေပးျခင္းႏွင့္ အႏၱရာယ္ေလွ်ာ့ခ်ေရး၀န္ေဆာင္မႈလုပ္ငန္းမ်ားကို အလြယ္တကူလက္လွမ္းမီ အသံုးျပဳႏိုင္ေစရန္ ႀကိဳးပမ္းေဆာင္ရြက္ေပးသည့္ လုပ္ငန္းမ်ားကို အေလးေပးေဆာင္ရြက္သင့္ပါသည္။

3. ဥပေဒမူၾကမ္း၌ ဘိန္းစိုက္ေတာင္သူမ်ား၏ အေျခအေနႏွင့္ ပတ္သက္၍ မည္သည့္အ ေျပာင္းအလဲကိုမွ် ျပင္ဆင္ေပးထားျခင္းမရွိဘဲ တားျမစ္သီးႏွံပင္စိုက္ပ်ိဳးသည့္ ေတာင္သူ မ်ားကို အလြန္ျပင္းထန္သည့္ ျပစ္ဒဏ္မ်ားျဖင့္ ဆက္လက္အေရးယူရန္ ျပ႒ာန္းထားသည္။ ဤအခ်က္သည္ လံုျခံဳေရးအင္မတန္အားနည္းသည့္ နယ္ေျမေဒသမ်ား၌ ေနထိုင္ေလ့ရွိၿပီး အသက္ရွင္ရပ္တည္ႏိုင္ေရးအတြက္ အေသးစားဘိန္းစိုက္ပ်ိဳးထုတ္လုပ္မႈအေပၚ မွီခိုေနရ ဆဲျဖစ္သည့္ ေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာေသာ ဆင္းရဲသားေတာင္သူမ်ားကို ဥေပကၡာျပဳရာ ေရာက္ေနသျဖင့္ ပို၍ျပႆနာႀကီးထြားလာေစပါသည္။ ပမာဏအနည္းအက်ဥ္းစိုက္ပ်ိဳး သူမ်ားကို ဖမ္းဆီးအေရးယူမႈ နည္းပါးသည္ဆိုေသာ္ျငားလည္း ေထာင္သြင္းျပစ္ဒဏ္မ်ား ျပ႒ာန္းထားျခင္းသည္ ၎တို႔အေပၚ ရဲတပ္ဖြဲ႔၀င္မ်ား အဂတိလိုက္စား၍ အႏိုင္က်င့္ေစာ္ ကားမႈျပဳႏိုင္သည့္ အႏၱရာယ္မ်ားကို ျမင့္မားလာေစလ်က္ရွိသည္။ ထိုကဲ့သို႔ေသာ ျပစ္ဒဏ္မ်ားကို ဆက္လက္ထိန္းသိမ္းထားရွိျခင္းသည္ ႏိုင္ငံတကာလူအခြင့္အေရး(ဥပမာ ဆာေလာင္ငတ္မြတ္ျခင္းေဘးမွ ကင္းလြတ္ပိုင္ခြင့္အခြင့္အေရးႏွင့္ လူ႔ဂုဏ္သိကၡာႏွင့္အညီ ရွင္သန္ေနထိုင္ခြင့္ အခြင့္အေရး)ကို ခ်ိဳးေဖာက္ရာေရာက္ေနသည့္အျပင္ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္မႈ ကိုလည္း ၾကီးစြာအဟန္႔အတားျဖစ္ေစလ်က္ရွိသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္အစိုးရမွ သတ္မွတ္ သည့္ စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းျဖင့္ ပမာဏအနည္းအက်ဥ္းစိုက္ပ်ိဳးထုတ္လုပ္မႈကို စည္းၾကပ္အ ေရးယူသည့္ ေထာင္ဒဏ္မ်ားကို ပယ္ဖ်က္ပစ္ရန္ႏွင့္ ဥပမာအားျဖင့္ ပိုမိုေပ်ာ့ေပ်ာင္း၍ ျပစ္မႈ ႏွင့္ ျပစ္ဒဏ္ပိုမိုမွ်တမႈရွိသည့္ ျပစ္ဒဏ္မ်ားျဖစ္သည့္ ဖမ္းဆီးထိန္းသိမ္းျခင္းမျပဳသည့္ အေရး ယူေဆာင္ရြက္ခ်က္မ်ား သို႔မဟုတ္ ဒဏ္ေငြေဆာင္ေစျခင္း သို႔မဟုတ္ သတိေပးတားျမစ္ျခင္း မ်ားျဖင့္ ေျပာင္းလဲျပစ္ဒဏ္ခ်မွတ္ရန္ အေလးအနက္ထည့္သြင္းစဥ္းစားသင့္ပါသည္။

4. ဥပေဒမူၾကမ္း၌ မူးယစ္ေဆး၀ါးသံုးစြဲမႈအတြက္ ျပစ္ဒဏ္မ်ားခ်မွတ္ထားျခင္းမရွိေသာ္လည္း အျခားမူးယစ္ေဆး၀ါးဆိုင္ရာ ျပစ္မႈမ်ားအတြက္ ခ်မွတ္ထားသည့္ ေထာင္ဒဏ္မ်ားကို အ ေျပာင္းအလဲျပဳလုပ္ရန္ တစ္ခုတစ္ေလမွ် အဆိုျပဳထားျခင္းမရွိေပ။ ျခံဳငံုေျပာရမည္ဆိုပါက ဥပေဒအတြင္း ျပ႒ာန္းပါရွိသည့္ ျပစ္ဒဏ္မ်ားအားလံုးသည္ အလြန္ျပင္းထန္၍ ျပစ္မႈႏွင့္ျပစ္ ဒဏ္အခ်ိဳးအစားမွ်တမႈ လံုး၀ကင္းမဲ့လ်က္ရွိသည္။ အထက္တြင္ေဖာ္ျပထားသကဲ့သို႔ပင္ မူးယစ္ေဆး၀ါးကုန္ကူးမႈအတြင္း မဆိုစေလာက္သာ အနည္းအက်ဥ္းမွ် ပါ၀င္ပတ္သက္မိ သူမ်ားျဖစ္ေၾကာင္း အားလံုးအသိျဖစ္ေသာ္လည္း ဘိန္းပမာဏအနည္းအက်ဥ္း စိုက္ပ်ိဳး ထုတ္လုပ္သည့္ ေတာင္သူမ်ားသာမက အေသးအဖြဲျဖန္႔ျဖဴးေရာင္းခ်သူမ်ား (“သံုးစြဲ ရင္းေရာင္းခ်သူမ်ား”) သို႔မဟုတ္ တစ္ဆင့္ခံသယ္ေဆာင္ေပးသူမ်ားကို ႏွစ္ေပါင္း ၂၀ သို႔မ ဟုတ္ ယင္းထက္ပိုသည့္ ေထာင္ဒဏ္မ်ား ခ်မွတ္ႏိုင္ပါသည္။ ျပစ္မႈႏွင့္ ျပစ္ဒဏ္အခ်ိဳးအ စားမွ်တမႈရွိမရွိၾကည့္ရာ၌ ျပစ္မႈေျမာက္ျခင္းႏွင့္ ျပစ္ဒဏ္မ်ားကို စိုက္ပ်ိဳးသည့္ သို႔မဟုတ္ လက္၀ယ္ေတြ႔ရွိသည့္ မူးယစ္ေဆး၀ါးပမာဏအေပၚ၌သာ အေျခတည္ဆံုးျဖတ္ရသည္ မဟုတ္ဘဲ ျပစ္မႈေၾကာင့္ျဖစ္ေပၚလာသည့္ ထိခိုက္နစ္နာမႈအတိုင္းအတာ၊ တရားမ၀င္ မူးယစ္ေဆး၀ါးေစ်းကြက္အတြင္းရွိ ျပစ္မႈက်ဴးလြန္သူ၏ အခန္းက႑ကဲ့သို႔ေသာ အျခားအ ေရးပါသည့္ အေၾကာင္းတရားမ်ား သို႔မဟုတ္ ျပစ္ဒဏ္ေလွ်ာ့ေပါ့ေပးႏိုင္သည့္ ရွိရင္းစြဲအ ေၾကာင္းတရားမ်ား(ဥပမာ ပထမအႀကိမ္ေျမာက္ျပစ္မႈက်ဴးလြန္ျခင္း၊ အျခားအသက္ေမြး၀မ္း ေက်ာင္းလုပ္ငန္း ေရြးခ်ယ္လုပ္ကိုင္ႏိုင္မႈမရွိျခင္း၊ ကေလးသူငယ္မ်ား သို႔မဟုတ္ မိသားစုအ တြင္းမွီခိုသူမ်ားကို တစ္ဦးတည္းေကၽြးေမြးျပဳစုရသူ၊ ျပစ္မႈက်ဴးလြန္ရာ၌ အၾကမ္းဖက္မႈမရွိ ျခင္းစသည္တို႔)ကိုပါ ထည့္သြင္းစဥ္းစားရေလ့ရွိသည္။ ထို႔အျပင္ အနိမ့္ဆံုးျပစ္ဒဏ္မ်ားေအာက္ ျပစ္ဒဏ္မ်ားကို ေလွ်ာ့ေပါ့ခ်မွတ္ခြင့္မျပဳျခင္းသည္ (ဥပမာ “အနည္းဆံုး ၅ ႏွစ္ ေထာင္သြင္းျပစ္ဒဏ္ခ်မွတ္မႈမွစတင္၍”) တရားသူႀကီးမ်ားအား ျပစ္မႈအေျခအေနတစ္ခုလံုးကို ရႈေထာင့္ေပါင္းစံုမွထည့္သြင္းစဥ္းစားႏိုင္ျခင္းမရွိေစရန္ တား ဆီးပိတ္ပင္လ်က္ရွိသည္။ ေနာက္ဆံုးအေနျဖင့္ မူးယစ္ေဆး၀ါးျပစ္မႈမ်ားအတြက္ ေသဒဏ္ ခ်မွတ္ျခင္းသည္ ႏိုင္ငံတကာလူ႔အခြင့္အေရးစံမ်ားႏွင့္ ႏိုင္ငံတကာမူးယစ္ေဆး၀ါးထိန္းခ်ဳပ္ ေရးဆိုင္ရာ ပဋိဉာဥ္သေဘာတူစာခ်ဳပ္မ်ားႏွင့္ ဆန္႔က်င္ကြဲလြဲလ်က္ရွိသည္။3 သို႔ျဖစ္၍ မႈ ခင္းဆိုင္ရာအခ်က္အလက္မ်ားအားလံုးႏွင့္ က်ဴးလြန္သူမ်ားအား ျပစ္မႈထင္ရွားေၾကာင္း သတ္မွတ္၍ သက္ဆိုင္ရာ ျပစ္ဒဏ္မ်ားခ်မွတ္သည့္ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ႏွင့္ပတ္သက္သည့္ ကိစၥအ၀၀ကို ဥပေဒအတြင္း အတိအက်ထည့္သြင္းျပ႒ာန္းထားရန္ အႀကံျပဳထားပါသည္။ မူးယစ္ေဆး၀ါးျပစ္မႈမ်ားအတြက္ အနိမ့္ဆံုးျပစ္ဒဏ္မ်ားထက္ ေလ်ာ့နည္း၍ ျပစ္ဒဏ္ေပး ႏိုင္ျခင္းမရွိေစရန္ ကန္႔သတ္ထားသည့္ျပ႒ာန္းခ်က္မ်ားႏွင့္ ေသဒဏ္ေပးျခင္းတို႔ကို ပယ္ဖ်က္ ရန္ လိုအပ္ပါသည္။

ဤလင့္ခ္ကိုၾကည့္ပါ။ https://www.unodc.org/documents/drug-treatment/UNODC-WHO-Principles-of-…
UNODC ၏ ထုတ္ျပန္ခ်က္အရ ပ်မ္းမွ်အားျဖင့္ ၁၀ မွ ၁၅% ခန္႔ေသာ မူးယစ္ေဆး၀ါးသံုးစြဲသူမ်ားကသာ ျပႆနာရွိ သည့္ မူးယစ္ေဆး၀ါးသံုးစြဲမႈပံုစံ သို႔မဟုတ္ မွီခိုစြဲလန္းသည့္ အဆင့္သို႔ေရာက္ရွိေၾကာင္း သိရွိရပါသည္။
FIDH ႏွင့္ ေသဒဏ္ဆန္႔က်င္ေရး ကမာၻ႔မဟာမိတ္အဖြဲ႔ - အာရွေဒသတြင္း မူးယစ္ေဆး၀ါးျပစ္မႈမ်ားအတြက္ ေသဒဏ္ခ် မွတ္မႈ အစီရင္ခံစာ - ၂၀၁၅ https://www.fidh.org/IMG/pdf/asia_death_penalty_drug_crimes_fidh_wcadp_…