သမိုင္းတစ္ေက်ာ့ျပန္လည္ျခင္း - ျမန္မာ့ႏိုင္ငံေရး အကူးအေျပာင္းအတြက္ ေနာက္လမ္းဆံုးတစ္ခု

ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္း ၿငိမ္းခ်မ္းေရးႏွင့္ ဒီမိုကေရစီအသြင္ကူးေျပာင္းေရး အလားအလာမ်ားသည္ အလြန္ အႏၱရာယ္ႀကီးသည့္ အေနအထားသို႔ ေရာက္ရွိလာခဲ့ၿပီျဖစ္သည္။ ၁၉၄၈ ခုႏွစ္ လြတ္လပ္ေရးရၿပီးခ်ိန္မွ စ၍ ႏိုင္ငံသည္ လက္နက္ကိုင္ပဋိပကၡ၊ ႏိုင္ငံက်ရႈံးမႈႏွင့္ ႏိုင္ငံေရးတစ္ဆို႔မႈ သံသရာတြင္း ပိတ္မိေနခဲ့ၿပီး လူထု၏ ဒီမိုကေရစီရပိုင္ခြင့္ႏွင့္ ႏိုင္ငံေရးလြတ္လပ္ခြင့္ရရွိေရး စိတ္ကူးေမွ်ာ္လင့္ခ်က္မ်ား အစဥ္တစိုက္ ျငင္းပယ္ခံလာခဲ့ရသည္။ စစ္အစိုးရလက္ထက္၌ျဖစ္ေစ ေရြးေကာက္ခံအစိုးရလက္ထက္၌ျဖစ္ေစ တိုင္း ရင္းသားပဋိပကၡႏွင့္ ႏိုင္ငံေရးအၾကမ္းဖက္မႈမ်ား ဆက္၍သာႀကီးထြားလာခဲ့ၿပီး ႏိုင္ငံအဝွမ္းရွိ လူထုလူ တန္းစားမ်ား၏ အသက္အိုးအိမ္ပ်က္စီးဆံုးရႈံးမႈႏွင့္ တိုင္းတာ၍မရေလာက္ေအာင္ ႀကီးမားသည့္ ထိ ခိုက္နစ္နာမႈမ်ားကို ဆက္လက္ခါးစည္းခံေနရဆဲျဖစ္သည္။ လူထုတစ္ရပ္လံုး ဆံုးရႈံးနစ္နာခဲ့ရာ၌ အထူး သျဖင့္ အစိုးရအလွည့္အေျပာင္းႏွင့္ အစိုးရတြင္းအာဏာလြန္ဆြဲမႈမ်ားအၾကား စားဝတ္ေနေရးႏွင့္ လံုျခံဳ ေရးအေပၚ ဖိစီးႏွိပ္စက္မႈဒဏ္ကို အလူးအလဲခံစားခဲ့ရၿပီးျဖစ္သည္။ အလားတူအေျခအေနမ်ိဳး ေနာက္ တစ္ႀကိမ္ ထပ္မံႀကံဳေတြ႔၍ မျဖစ္ေတာ့ေပ။

ျမန္မာႏိုင္ငံ(ယခင္က ဗမာႏိုင္ငံ)၏ ကိုလိုနီေခတ္လြန္ အေတြ႔အႀကံဳမ်ားက ျပတ္ျပတ္သားသား သတိ ေပးလ်က္ရွိသည္။ အလႊာေပါင္းစံုရွိ လူထုလူတန္းစားမ်ား၏ ဘဝဘက္စံုသာယာဝေျပာေရးကို ေရွးရႈ၍ စနစ္တက် မွန္မွန္သြားေနသည့္ ဒီမိုကေရစီ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးခရီးကို အႀကိမ္ႀကိမ္လမ္းဆံုးပို႔ခဲ့ၾက သည္။ ၁၉၆၀ ခုႏွစ္မွစ၍ အေထြေထြေရြးေကာက္ပြဲေပါင္း ၅ ႀကိမ္ ေခၚယူက်င္းပခဲ့ၿပီး စစ္တပ္ဖက္မွ ေနာက္ဆံုးအႀကိမ္ ကဖ်က္ကယက္ျပဳလုပ္ခဲ့သည့္ တတိယအႀကိမ္၌လည္း ျမန္မာစစ္တပ္(တပ္မ ေတာ္)ကပင္ အဆိုပါအက်ပ္အတည္း ေပၚေပါက္လာေအာင္ လႈံ႔ေဆာ္ခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ ထိုကဲ့သို႔ေသာ စြက္ဖက္မႈမ်ားအားျဖင့္ ေနာက္ကြယ္မွ စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးယႏၱရား ဆက္လက္လည္ပတ္လာခဲ့ျခင္းျဖစ္ သည္။ ယခုအႀကိမ္၌ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေနဝင္းႏွင့္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္သန္းေရႊတို႔၏ ေျခရာနင္းလာသည့္ ေနာက္ထပ္စစ္ အာဏာရွင္လက္သစ္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္မွဴးႀကီးမင္းေအာင္လိႈင္မွ ႏိုင္ငံ့ေခါင္းကိုင္ ဥေသွ်ာင္ေနရာကို လုယူသြား ခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ 

ဒီမိုကေရစီ လုပ္ငန္းစဥ္အတြင္း စစ္တပ္၏ ပါဝင္စြက္ဖက္မႈကိုျပသည့္ သက္ေသအေထာက္အထားမ်ား အလွ်ံပယ္ရွိႏွင့္ၿပီးျဖစ္သည္။ ၁၉၆၀ ခုႏွစ္ အေထြေထြေရြးေကာက္ပြဲအၿပီး ၂ ႏွစ္အၾကာ ၁၉၆၂ ခုႏွစ္၌ စစ္အာဏာသိမ္းမႈ လိုက္ပါလာခဲ့ၿပီး ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ဦးႏုႏွင့္ အျခားႏိုင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္ အမ်ားအျပား ဖမ္း ဆီးထိန္းသိမ္းခံခဲ့ရသည္။ ၁၉၉၀ ခုႏွစ္ အေထြေထြေရြးေကာက္ပြဲရလဒ္မ်ားကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ ခြင့္ပင္မရလိုက္ဘဲ လႊတ္ေတာ္ေခၚယူႏိုင္ရန္ ႀကိဳးပမ္းေနဆဲမွာပင္ အမ်ိဳးသားဒီမိုကေရစီအဖြဲ႔ခ်ဳပ္ႏွင့္ တိုင္းရင္းသားအေျချပဳပါတီမ်ား၏ ေရြးေကာက္ခံအမတ္မ်ား ဖမ္ဆီးထိန္းသိမ္းခံခဲ့ရသည္။ ယခုတစ္ ႀကိမ္တြင္လည္း ၂၀၂၀ ခုႏွစ္ ေရြးေကာက္ပြဲ ေဖာ္ေဆာင္မႈႏွင့္ပတ္သက္၍ ေပၚေပါက္လာသည့္ အျငင္း ပြားမႈကို အေၾကာင္းျပဳ၍ ေနာက္ထပ္စစ္အစိုးရယႏၱရားတစ္ခုျဖစ္သည့္ ႏိုင္ငံေတာ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးေကာင္စီ မွ အာဏာသိမ္းသြားခဲ့ၿပီး ကုန္လြန္ခဲ့သည့္ ရက္သတၱပတ္ႏွစ္ခုမတိုင္မီအခ်ိန္ထိ အစိုးရတြင္း တပ္မ ေတာ္အရာရွိမ်ားႏွင့္ မိတ္ဖက္ေဆာင္ရြက္ေနခဲ့သည့္ NLD ေခါင္းေဆာင္မ်ားကို ဖမ္းဆီးထိန္းသိမ္းခဲ့ျပန္ သည္။

ဤကေသာင္းကနင္းျဖစ္မႈမွ အစျပဳ၍ မၿငိမ္မသက္ျဖစ္သည့္ အေငြ႔အသက္မ်ားသည္ ႏိုင္ငံေရးဗဟို ခ်က္ျဖစ္သည့္ ေနျပည္ေတာ္မွစတင္ကာ တစ္ႏိုင္ငံလံုးသို႔ ပ်ံ႕ႏွံ႔သြားခဲ့သည္။ စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးသည္ ႀကံံ့ ခိုင္သည့္ ႏိုင္ငံမ်ိဳးထက္ ခ်ိႏွဲ႔အားနည္းေနသည့္ ႏိုင္ငံတစ္ခုအျဖစ္ ေၾကညာေမာင္းခတ္လိုက္သလို သ ေဘာသက္ဝင္သြားေစသည္။ ကိုလိုနီေခတ္လြန္ ႏိုင္ငံေရးဇာတ္ခံု၏ လက္နက္ကိုင္ပဋိပကၡအခင္းအ က်င္းႏွင့္အတူ ႏိုင္ငံကိုထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္ရန္ သူတင္ကိုယ္တင္ လြန္ဆြဲအားၿပိဳင္မႈမ်ားက အာရွေဒသတြင္း တိုင္းရင္းသားမ်ိဳးႏြယ္စု အစံုလင္ဆံုးျဖစ္သည့္ေျမေပၚ၌ အကြဲအၿပဲသစ္မ်ားကို ထပ္မံေဆာင္က်ဥ္းလာခဲ့ သည္။ ဝမ္းနည္းဖြယ္ရာေကာင္းစြာပင္ ႏိုင္ငံေရးကတိကဝတ္ေပၚ အေျချပဳ၍ ေပၚေပါက္လာသည့္ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးအေျချပဳ ႏိုင္ငံေရးစုဖြဲ႔မႈ အကြဲအၿပဲမ်ားသည္ ၁၉၄၈ ခုႏွစ္ လြတ္လပ္ေရးရခဲ့ၿပီး ေနာက္ပိုင္း အစိုးရအေျပာင္းအလဲတိုင္းလိုလို၌ တရြတ္တိုက္ပါလာခဲ့သည္။

၂၀၂၁ ခုႏွစ္၌ သမိုင္းသံသရာ တစ္ပတ္လည္လာခဲ့ျပန္သည္။ ေနာက္ဆံုးစစ္အာဏာသိမ္းမႈက အမ်ိဳး သားႏိုင္ငံေရးဇာတ္ခံုတြင္း ျဖစ္ပြားလ်က္ရွိသည့္ ဂိုဏ္းကြဲမႈႏွစ္ခုကို ပို၍ေပၚလြင္လာေစခဲ့သည္။ ပထ မအခ်က္အျဖစ္ လူမ်ားစုဗမာတိုင္းရင္းသားမ်ား အထူးသျဖင့္ NLD ႏွင့္ ေနာက္ပိုင္း ျပည္ေထာင္စု ႀကံ့ခိုင္ေရးႏွင့္ ဖြံ႔ၿဖိဳးေရးပါတီ၏ ေက်ာေထာက္ေနာက္ခံ တပ္မေတာ္ဟူသည့္ အဓိက အင္အားစုႏွစ္ခု အၾကား ဂိုဏ္းကြဲေနျခင္းျဖစ္သည္။ ဤေနရာမွစ၍ ဗမာျပည္မတြင္း အင္အားစုႏွစ္အၾကား အျပန္အ လွန္ဆက္ဆံေရးမ်ား ေျပာင္းလဲသြားခဲ့ၿပီး သေဘာထားကြဲလြဲမႈမ်ား ႀကီးထြားလာျခင္းက ပို၍ရႈပ္ေထြးၿပီး ခန္႔မွန္းေျခအားျဖင့္ ၅၄ သန္းေသာျပည္သူလူထု၏ သံုးပံုတစ္ပံုရွိၿပီး ႏိုင္ငံ၏ နယ္စပ္ေဒသတစ္ေလွ်ာက္ မွီတင္းေနထိုင္လ်က္ရွိသည့္ ဗမာမဟုတ္သည့္ တိုင္းရင္းသားမ်ားႏွင့္ ခြာၿပဲသြားေစမည့္ ဒုတိယေျမာက္ အကြဲအၿပဲဆီသို႔ ဦးတည္သြားေစခဲ့သည္။*

ယခင္ကလည္း ဤအခင္းအက်င္းမ်ိဳးသည္ အထင္ရွားဆံုး သာဓကမ်ားအေနျဖင့္ ၁၉၄၈ ခုႏွစ္၊ ၁၉၆၂ ခုႏွစ္၊ ၁၉၈၈ ခုႏွစ္ႏွင့္ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္မ်ား၌ အႀကိမ္ႀကိမ္ျဖစ္ပြားခဲ့ၿပီးျဖစ္သည္။ ႏိုင္ငံေရးေခတ္အဆက္ ဆက္၌ တိုင္းရင္းသားမ်ား၏ အမ်ိဳးသားေရးလႈပ္ရွားမႈမ်ားအေနျဖင့္ ၿငိ္မ္းခ်မ္းေရးႏွင့္ အႏွစ္သာရျပည့္ ဝသည့္ ႏိုင္ငံေရးအေျပာင္းအလဲ ေပၚေပါက္လာေစရန္အတြက္ လူမ်ားစုဗမာမ်ားအၾကားရွိ မည္သည့္ အင္အားစုကို ေထာက္ခံရမည္ သို႔မဟုတ္ လက္တြဲအလုပ္လုပ္ရမည္ဆိုသည့္ ကိစၥရပ္ႏွင့္စပ္လ်ဥ္း၍ အၿမဲတမ္းလိုလို ေရြးခ်ယ္ရခက္သည့္ အေျခအေနမ်ိဳး ႀကံဳေတြ႔ရေလ့ရွိသည္။ ဤကဲ့သို႔ ေသေရးရွင္ေရး တမွ် အေရးႀကီးသည့္ ဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ိဳးကို ခဲရာခဲဆစ္ေရြးခ်ယ္ရေတာ့မည့္ အခိုက္အတန္႔မ်ိဳး ယေန႔ ထပ္မံက်ေရာက္လာခဲ့ၿပီျဖစ္သည္။

ေရြးခ်ယ္ဆံုးျဖတ္ရလြယ္ကူသည့္ ကိစၥရပ္တစ္ခုမဟုတ္ေၾကာင္း သမိုင္းက သက္ေသျပခဲ့ၿပီးျဖစ္သည္။ အကြဲကြဲအၿပဲၿပဲျဖစ္ေနသည့္ ေရခံေျမခံမ်ိဳး၌ ဗမာလူထုမ်ားအၾကား၌သာ စည္းလံုးညီညြတ္မႈ ၿပိဳကြဲသြား ျခင္းမဟုတ္ဘဲ အမ်ိဳးသားအင္အားစု တစ္ခုခုကို ေရြးခ်ယ္ေထာက္ခံလိုက္ျခင္းအားျဖင့္ ဗဟိုအစိုးရကို ထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္ရန္ အဓိကလြန္ဆြဲအားၿပိဳင္ေနၾကသည့္ က်န္အတိုက္အခံအင္အားစု၏ ရန္လိုတိုက္ခိုက္မႈ သို႔မဟုတ္ ဖယ္ၾကဥ္ေရွာင္ဖယ္မႈကို မျဖစ္မေနႀကံဳလာရေတာ့မည္ျဖစ္ေၾကာင္း တိုင္းရင္းသားအင္အား စုမ်ား ေကာင္းစြာသင္ခန္းစာရရွိခဲ့ၾကၿပီးျဖစ္သည္။ လြတ္လပ္ေရးရၿပီးေနာက္ပိုင္း ႏိုင္ငံေရး ေခတ္အ ဆက္ဆက္၌ ဤကဲ့သို႔ေသာ ဘက္ေရြးရသည့္ ဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ားႏွင့္စပ္လ်ဥ္း၍ သေဘာထားကြဲလြဲ မႈမ်ားႏွင့္ ရပ္တည္ခ်က္ကြဲျပားမႈမ်ား အၿမဲတမ္းလိုလိုရွိေနခဲ့သည္။

ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး တစ္ဆို႔မႈသံသရာမ်ား က်ိဳးေပါက္ပ်က္စီးသြားျခင္းမရွိေသးေပ။ အစိုးရကို ထိန္းခ်ဳပ္ ႏိုင္ရန္ လြန္ဆြဲအားၿပိဳင္မႈသည္ ဖက္ဆစ္ဆန္႔က်င္ေရးႏွင့္ ျပည္သူ႔လြတ္ေျမာက္ေရးတပ္ဦးႏွင့္ ၁၉၄၈ ခု ႏွစ္ ဗမာျပည္ကြန္ျမဴနစ္ပါတီတို႔ထံမွ စီးဆင္းလာခဲ့ၿပီး ၁၉၆၀ ခုႏွစ္ စစ္တပ္ေက်ာေထာက္ေနာက္ခံ ဗမာျပည္ဆိုရွယ္ လစ္လမ္းစဥ္ပါတီႏွင့္ ၁၉၈၈ ခုႏွစ္မွ စတင္လာခဲ့သည့္ တပ္မေတာ္ႏွင့္ NLD အၾကား လြန္ဆြဲအားၿပိဳင္မႈအထိ အဆင့္ဆင့္လက္ဆင့္ကမ္းလာခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္လည္း တစ္ႏိုင္ငံလံုး ၿငိမ္းခ်မ္းေရးႏွင့္ အားလံုးပါဝင္ ေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးႏိုင္မည့္ အခိုက္အတန္႔မ်ိဳး တစ္ႀကိမ္တစ္ခါမွ် အသက္ ဝင္လာျခင္းမရွိခဲ့ဖူးေပ။ ယင္းအစား ဗဟိုအစိုးရ၏ က်ရႈံးမႈမ်ားသည္ ႏိုင္ငံေရးတစ္ဆို႔မႈအျဖစ္သာ လမ္း ဆံုးသြားခဲ့ၿပီး တစ္ပြတ္အူကဲ့သို႔ ေပြလီလွသည့္ ႏိုင္ငံေရးစုဖြဲ႔မႈပံုစံမ်ားႏွင့္ ေျဖရွင္းႏိုင္ျခင္းမရွိေသးသည့္ လက္နက္ကိုင္ပဋိပကၡမ်ားသည္ ယေန႔အခ်ိန္ထိ တိုင္းရင္းသားျပည္နယ္မ်ား၌ ဆက္လက္ျဖစ္ပြားေန ဆဲျဖစ္သည္။

မ်က္ေမွာက္ေခတ္ ေရခံေျမခံအခင္းအက်င္းကို နားလည္သေဘာေပါက္လိုပါက အတိတ္ကာလမ်ား၌ ေျဖရွင္းခဲ့ျခင္းမရွိသည့္ သမိုင္းအရႈပ္အေထြးမ်ားကို ဦးစြာနားလည္သေဘာေပါက္ရန္ လိုအပ္ပါလိမ့္ မည္။ ယေန႔ႀကံဳေတြ႔ေနရသည့္ အခက္အခဲအမ်ားအျပားသည္ ဒီမိုကေရလိုလားေထာက္ခံသည့္ ဆႏၵျပ ပြဲမ်ားကို ၿဖိဳခြဲႏွိမ္ႏွင္းခဲ့ၿပီး ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေနဝင္း၏ “ျမန္မာ့နည္းျမန္မာ့ဟန္ ဆိုရွယ္လစ္လမ္းစဥ္”ကို နိဂံုးခ်ဳပ္ အဆံုးသတ္၍ ၁၉၈၈ ခုႏွစ္၌ အာဏာလႊဲေျပာင္းရယူခဲ့သည့္ စစ္တပ္၏ ႏိုင္ငံေတာ္ၿငိမ္ဝပ္ပိျပားေရးႏွင့္ တရားဥပေဒစိုးမိုးေရးေကာင္စီ(ေနာက္ပိုင္း ႏိုင္ငံေတာ္ေအးခ်မ္းသာယာေရးႏွင့္ ဖြံ႔ၿဖိဳးေရးေကာင္စီ) အုပ္ခ်ဳပ္စဥ္ကာလ၌ စတင္သေႏၶတည္ခဲ့ၾကျခင္းျဖစ္သည္။

သာဓကျပရမည္ဆိုပါက ‘နဝတ’အစိုးရ တက္လာခဲ့ၿပီးေနာက္ပိုင္း ကရင္အမ်ိဳးသားအစည္းအရံုး(၁၉၄၇ ခုႏွစ္တြင္စတင္ဖြဲ႔စည္းခဲ့သည့္)သည္ NLD ဦးေဆာင္သည့္ ဒီမိုကေရစီလႈပ္ရွားမႈကို ေထာက္ခံအားေပး ၍ စဥ္ဆက္မျပတ္ စည္းရံုးအေရးဆိုမႈမ်ား ျပဳလုပ္လာခဲ့သျဖင့္ ေနာက္ပိုင္းဆယ္စုႏွစ္ ႏွစ္ခုအတြင္း ထိုင္းနယ္စပ္တစ္ေလွ်ာက္ရွိ ၎တို႔၏ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးနယ္ေျမမ်ား၌ တပ္မေတာ္၏ အလံုးအရင္းထိုးစစ္ ဆင္ တိုက္ခိုက္မႈဒဏ္ကို အလူးအလဲခံစားခဲ့ရသည္။ ဆန္႔က်င္ဖက္အေနျဖင့္ ကခ်င္လြတ္လပ္ေရးအဖြဲ႔ အစည္း(၁၉၆၁ ခုႏွစ္တြင္ စတင္ဖြဲ႔စည္းခဲ့သည့္)သည္ ၁၉၉၄ ခုႏွစ္တြင္ ‘နဝတ’အစိုးရႏွင့္ တရုတ္နယ္ စပ္၌ အပစ္အခတ္ရပ္စဲရန္ သေဘာတူခဲ့ရာ၌ လူမ်ားစုဗမာတိုင္းရင္းသားမ်ားအၾကား အမွန္တကယ္ အာဏာရွိသည့္ အရာရွိမ်ားႏွင့္ ေစ့စပ္ညွိႏိႈင္းပါက ပို၍ေကာင္းမြန္သင့္ေလ်ာ္လိမ့္မည္ဟူသည့္ ယူဆ ခ်က္ေပၚ အေျခခံခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ အႀကီးအက်ယ္ စစ္ေဘာင္သြင္းခံထားရသည့္ ျမန္မာ့ႏိုင္ငံေရးအခင္း အက်င္း၌ ‘နဝတ-နအဖ’လက္ထက္ အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရးသည္ အတိုက္အခံေတာ္လွန္ေရး စစ္ေခါင္း ေဆာင္မ်ားအတြက္ မျဖစ္မေနေရြးခ်ယ္ခဲ့ရသည့္ သေဘာတူညီခ်က္မ်ားျဖစ္ခဲ့သည္။

သို႔ေသာ္လည္း ၂၀၁၁ ခုႏွစ္အေရာက္တြင္ ‘နအဖ’လက္ထက္ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ေဟာင္းတစ္ဦးျဖစ္ခဲ့သည့္ သမၼတဦးသိန္းစိန္ဦးေဆာင္သည့္ အစိုးရအာဏာရလာၿပီးေနာက္ KIO ႏွင့္ သေဘာတူထားခဲ့သည့္ အ ပစ္အခတ္ရပ္စဲေရး ပ်က္ျပယ္သြားခဲ့ခ်ိန္မွစ၍ ဤမဟာဗ်ဴဟာေျမာက္ခ်ိန္ခြင္လွ်ာ ေဇာက္ထိုးမိုးေမွ်ာ္ ျဖစ္သြားေတာ့သည္။ ဆန္႔က်င္ဖက္အေနျဖင့္ KNU သည္ တစ္ႏိုင္ငံလံုးအတိုင္းအတာ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးကို ေဆာင္က်ဥ္းေပးမည္ဟု ကတိျပဳထားသည့္ စိတ္ကူးသစ္ျဖင့္ စတင္ခဲ့သည့္ လုပ္ငန္းစဥ္အတြင္း ၁၉၄၉ ခုႏွစ္ စတင္ဖြဲ႔စည္းခဲ့ခ်ိန္မွစ၍ ပထမဦးဆံုးအႀကိမ္ အပစ္အခတ္ရပ္စဲမႈျပဳလုပ္ရန္ သေဘာတူခဲ့သည္။ အႏွစ္ခ်ဳပ္ဆိုရေသာ္ အစိုးရအေျပာင္းအလဲႏွင့္အတူ တပ္မေတာ္သည္ ႏိုင္ငံ၏ အေရွ႕ေတာင္ဖက္ျခမ္း ႏွင့္ အေရွ႕ေျမာက္ဖက္ျခမ္းအၾကား မဟာဗ်ဴဟာေျမာက္ ဦးတည္ခ်က္ကို ေျပာင္းျပန္လွန္ကစားလာခဲ့ ျခင္းျဖစ္သည္။ ဤအေရြ႕မ်ားအတြင္း ႏိုင္ငံေရးတစ္ခုတည္းကိုသာ ကြက္၍ထည့္သြင္းစဥ္းစားခဲ့ျခင္းမ ဟုတ္ေပ။

ဆယ္စုႏွစ္တစ္ခုအၾကာ၌ ကခ်င္ႏွင့္ ကရင္အင္အားစုမ်ားအေနျဖင့္ မတူကြဲျပားသည့္ အစိုးရမ်ားလက္ ထက္၌ ၎တို႔ေရြးခ်ယ္ခဲ့သည့္ ဆန္႔က်င္ဖက္ဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ားေၾကာင့္ အဓိပၸာယ္ရွိ၍ အႏွစ္သာရျပည့္ ဝသည့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး သို႔မဟုတ္ ဒီမိုကေရစီထြန္းကားလာခဲ့ၿပီေလာဟု ျပန္၍ေမးခြန္းထုတ္ရမည့္အခ်ိန္ ေရာက္ရွိလာၿပီျဖစ္သည္။ တပ္မေတာ္ သို႔မဟုတ္ ႀကံ့ခိုင္ေရးအစိုးရလက္ထက္၌ျဖစ္ေစ NLD ဦးေဆာင္ သည့္ အစိုးရလက္ထက္၌ျဖစ္ေစ အျခားတိုင္းရင္းသား နယ္ေျမမ်ားကဲ့သို႔ပင္ ကခ်င္ႏွင့္ ကရင္ျပည္နယ္ တို႔သည္ လက္ေတြ႔အားျဖင့္ ႏိုင္ငံေရးခ်ိန္ခြင္လွ်ာအေျပာင္းအလဲကို ေနျပည္ေတာ္အာဏာေလာင္းရိပ္ ေအာက္မွ ဇာတ္ေကာင္မ်ားက အမ်ားဆံုးႀကိဳးကိုင္ဆံုးျဖတ္လ်က္ရွိသည့္ အေနအထားႏွင့္အတူ လက္ နက္ကိုင္ပဋိပကၡဒဏ္သင့္ နယ္ေျမေဒသမ်ားအျဖစ္သာ ဆက္ရွိေနခဲ့သည္။ ျပည္တြင္းေနရပ္စြန္႔ခြာစစ္ ေဘးတိမ္းေရွာင္ခဲ့ရသူမ်ားႏွင့္ စစ္ေဘးဒုကၡသည္အမ်ားစုသည္ တရုတ္ႏွင့္ ထိုင္းႏိုင္ငံနယ္စပ္ေဒသမ်ား တစ္ေလွ်ာက္ ဆက္လက္ေသာင္တင္ေနၾကဆဲျဖစ္ၿပီး ႏိုင္ငံေရးျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈဆိုင္ရာ သေဘာတူညီ ခ်က္ လက္ေတြ႔ရုပ္လံုးေပၚလာႏိုင္ရန္ မ်ားစြာအလွမ္းေဝးေနဆဲပင္ျဖစ္သည္။

ယေန႔အခ်ိန္ထိ တိုင္းရင္းသားပါတီမ်ား အလြန္သတိႀကီးေနသည့္ ကိစၥရပ္သည္လည္း အံ့ၾသစရာကိစၥ ရပ္တစ္ခုေတာ့ မဟုတ္ေပ။ ဆယ္စုႏွစ္တစ္ခုမွ် အလြန္အကဲဆတ္သည့္ဆက္ဆံေရးမ်ိဳးျဖင့္ အတူယွဥ္ တြဲေနထိုင္ခဲ့ၿပီးေနာက္ပိုင္း ႏိုင္ငံ၏ စစ္ေခါင္းေဆာင္မ်ားသည္ NLD အေပၚ ေျပာင္ေျပာင္တင္းတင္းပင္ အတိအလင္း ဆန္႔က်င္တိုက္ခိုက္မႈအၿပီး ပါတီအေနျဖင့္ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္ ၾကားျဖတ္ေရြးေကာက္ပြဲျဖင့္ လႊတ္ေတာ္ထဲဝင္ေရာက္လာခဲ့ၿပီး တျဖည္းျဖည္းခ်င္းတည္ေဆာက္လာခဲ့သည့္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး အေရြ႕မ်ားႏွင့္ ႏိုင္ငံေရးအရ တည္ေဆာက္လာသည့္ ဆက္ဆံေရးအားလံုး ေရစုန္ေမွ်ာသြားခဲ့ၿပီျဖစ္ သည္။

အမွန္တကယ္တမ္း၌လည္း ၂၀၂၀ ေရြးေကာက္ပြဲၿပီးေနာက္ပိုင္း ယခင္အတိုင္းသာ ဆက္သြားမည္ဟု ေျပာဆိုေနခဲ့ေသာ္လည္း တပ္မေတာ္ေခါင္းေဆာင္မ်ားသည္ ရုန္းရင္းဆန္ခတ္ျဖစ္ခဲ့သည့္ ၁၉၆၂-၆၄ ႏွင့္ ၁၉၈၈-၉၀ ခုႏွစ္မ်ားႏွင့္ ႏိႈင္းယွဥ္သံုးသပ္၍ လက္ရွိအခ်ိန္၌ အလြန္နက္နဲသိမ္ေမြ႔သည့္ ႏိုင္ငံေရး ရည္မွန္းခ်က္မ်ားႏွင့္ မဟာဗ်ဴဟာမ်ားကို အဖက္ဖက္မွ အားျဖည့္လာခဲ့သည္။ COVID-19 အက်ပ္အ တည္းႀကံဳေနရသည့္အထဲ ႏိုဝင္ဘာလေရြးေကာက္ပြဲရလဒ္အေပၚ စိတ္အားတက္ၾကြေနၾကသည့္ ျပည္ နယ္ႏွင့္ တိုင္းေဒသအသီးသီးရွိ လူထုအသိုက္အဝန္းမ်ား၏ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္မ်ားကို ရိုက္ခ်ိဳးပစ္ခဲ့သျဖင့္ လက္ရွိဆန္႔က်င္ဆႏၵျပမႈႏွင့္ လူထုအံုၾကြမႈဆီသို႔ ဦးတည္သြားခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ အားလံုးသိၿပီးသားျဖစ္ သည့္အတိုင္း ဤကဲ့သို႔ေသာ အေရြ႕မ်ားသည္ လာမည့္မ်ိဳးဆက္သစ္မ်ား၏ အမ်ိဳးသားႏိုင္ငံေရးဇာတ္ခံု ကို ပံုေဖာ္ေပးသြားႏိုင္သည္။

အလြန္အႏၱရာယ္မ်ားသည့္ အခ်ိဳးအေကြ႕သို႔ ေရာက္ရွိလာခဲ့ၿပီျဖစ္သည္။ အစိုးရတြင္း အေျပာင္းအလဲ ၏ လားရာအေရြ႕ကို ႀကိဳးကိုင္ခ်ယ္လွယ္ရန္ တပ္မေတာ္ဖက္မွ ႀကိဳးပမ္းအားထုတ္လာျခင္းက ႏိုင္ငံအ ဝွမ္း ေရကုန္ေရခန္းဆန္႔က်င္ေတာ္လွန္မႈႏွင့္ ထိပ္တိုက္ေတြ႔သြားခဲ့သည္။ တပ္မေတာ္၏ ႏိုင္ငံေရးရပ္ တည္ခ်က္အေျပာင္းအလဲေၾကာင့္ ေပၚေပါက္လာသည့္ မေသခ်ာမေရရာမႈမ်ားႏွင့္ ထပ္ခါတလဲလဲျပန္ လည္ျဖစ္ပြားလ်က္ရွိသည့္ ကစားကြက္မ်ားသည္ NLD ႏွင့္ ၿမိဳ႕ျပဒီမိုကေရစီ လိုလားေထာက္ခံသည့္ ဆႏၵျပမႈမ်ားကိုသာ ဖိႏွိပ္သြားရန္ ရည္ရြယ္ျခင္းမဟုတ္ေပ။ အျခားတစ္ဖက္၌ တိုင္းရင္းသားျပည္နယ္ မ်ားႏွင့္ ပဋိပကၡနယ္ေျမေဒသမ်ား၌ ပံုစံအသစ္ျဖင့္ စစ္ဖက္ဆက္ဆံေရးႏွင့္ လံုျခံဳေရးမူဝါဒမ်ားကို ျပန္ လည္ေနရာခ်လာသည့္ အေထာက္အထားမ်ားလည္း တျဖည္းျဖည္းရုပ္လံုးေပၚလာလ်က္ရွိသည္။

လက္ရွိအခ်ိန္၌ ႏိုင္ငံ၏ နယ္ေျမေဒသအားလံုးလိုလို ရိုက္ခတ္ခံေနရသည္။ ေရွ႕ႏွစ္လအတြင္း ၂၀၁၂ ခုႏွစ္ကတည္းက အပစ္အခတ္ရပ္စဲထားၿပီးျဖစ္သည့္ ကရင္ျပည္နယ္ေျမာက္ပိုင္း KNU ထိန္းခ်ဳပ္နယ္ ေျမေဒသမ်ားအတြင္းသို႔ တပ္မေတာ္၏ နယ္ေျမက်ဴးေက်ာ္မႈမ်ား ပို၍အရွိန္ျမင့္လာခဲ့သည္။ ဆန္႔က်င္ ဖက္အေနျဖင့္ တပ္မေတာ္တပ္ရင္းမွဴးမ်ားသည္ ႏွစ္ႏွစ္တာမွ် အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရးႏွင့္ ႏိုင္ငံေရးေတြ႔ ဆံုေဆြးေႏြးမႈမ်ားမွ ဖယ္ၾကဥ္ခံခဲ့ရသည့္ ရခိုင္ျပည္နယ္၏ ရကၡိဳင့္အမ်ိဳးသားအဖြဲ႔ခ်ဳပ္/ရကၡိဳင့္တပ္မေတာ္ ႏွင့္ ရခိုင္အမ်ိဳးသားပါတီတို႔ကို ခ်ိတ္ဆက္လာခဲ့သည္။ လက္နက္ကိုင္တိုက္ပြဲမ်ားႏွင့္ အရပ္သားမ်ား ေနရပ္စြန္႔ခြာ စစ္ေဘးတိမ္းေရွာင္ရမႈသည္ ႏိုင္ငံတြင္းေဒသတစ္ခု၌ က်ဆင္းသြားခဲ့ၿပီး အျခားေဒသတစ္ ခု၌ ျပန္လည္ျမင့္တက္လာခဲ့ျပန္သည္။ အလားတူ ဝိေရာဓိတစ္ခုအျဖစ္ NLD ေခါင္းေဆာင္မ်ားကို ဖမ္း ဆီးထိန္းသိမ္းေနစဥ္ ရခိုင္ႏိုင္ငံေရး အက်ဥ္းသားမ်ား ျပန္လည္လြတ္ေျမာက္လာခဲ့သည္။

NLD ကို ဦးတည္တိုက္ခိုက္သည့္ အေရြ႕ျဖစ္သည့္ ယခုကစားကြက္သည္ အေထြေထြေရြးေကာက္ပြဲမ တိုင္မီ ျဖစ္ႏိုင္လိမ့္မည္ဟု မယူဆခဲ့ၾကသည့္ ရုတ္တရက္တစ္ဆစ္ခ်ိဳး အလွည့္အေျပာင္းတစ္ခုျဖစ္ေန သည္။ သို႔ေသာ္လည္း ယခုမွစ၍ တစ္ႏွစ္အတြင္း ေရြးေကာက္ပြဲအသစ္တစ္ခု ေခၚယူက်င္းပသြားမည္ ဟု ကတိျပဳထားၿပီး ၿမိဳ႕ျပေဒသထိန္းခ်ဳပ္ေရးျဖင့္ အလုပ္ရႈပ္ေနသည့္ ႏိုင္ငံေတာ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးေကာင္စီ သစ္က တိုင္းရင္းသားအေျချပဳအင္အားစုမ်ားအား ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလိုလားသည့္ ကိုယ္ႏႈတ္အမႈအယာမ်ိဳး ျပသေနျခင္းသည္ ႏိုင္ငံကိုအာဏာသိမ္းထားသည့္ စစ္ေခါင္းေဆာင္မ်ားမွ အစိုးရတစ္ရပ္အျဖစ္ တရား ဝင္မႈရွိေစရန္ ႀကိဳးပမ္းျခင္းသက္သက္သာျဖစ္သည္ဟု သံုးသပ္ယူဆရသည္။ အတိတ္သမိုင္းျဖစ္ရပ္ မ်ားကို လည္ျပန္ၾကည့္ပါက တက္လာသည့္အစိုးရတိုင္းလိုလိုသည္ အာဏာရယူမႈအထိမ္းအမွတ္အ ျဖစ္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးအစီအစဥ္သစ္မ်ားကို ေဖာ္ေဆာင္ေလ့ရွိေၾကာင္း အထင္အရွားေတြ႔ျမင္ရပါလိမ့္မည္။

မည္သို႔ဆိုေစ အာဏာရွင္စစ္ေကာင္စီလက္ထက္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးအသီးအပြင့္ ေဝဆာလာႏိုင္မည့္ အခင္း အက်င္းမ်ိဳး အမွန္တကယ္ေပၚေပါက္လာႏိုင္သည့္ အလားအလာသည္ ေရေပၚအရုပ္ေရးသကဲ့သို႔သာ ရွိေတာ့သည္။ ႏွစ္ရွည္လမ်ား ထုေထာင္းခံလာရသည့္ လူထုလူတန္းစားမ်ားအတြက္ ပဋိပကၡဒဏ္သင့္ နယ္ေျမေဒသမ်ား၌ တိုက္ပြဲသံမ်ား ေခတၱခ်ဳပ္ၿငိမ္းမႈကို အၿမဲတမ္းလိုလို လက္ကမ္းႀကိဳၾကမည္သာျဖစ္ သည္။ သို႔ေသာ္လည္း ၂၀၂၁ ခုႏွစ္၏ အေျခအေနသည္ မ်ားစြာကြာျခားသြားခဲ့ၿပီျဖစ္သည္။ ႏိုင္ငံတြင္း လူႀကိဳက္မ်ားေထာက္ခံမႈ အမ်ားဆံုးပါတီျဖစ္သည့္ NLD ကို တပ္မေတာ္ဖက္မွ ပိတ္ပင္တားဆီးလိုက္ၿပီ ျဖစ္သည္။ တစ္ခ်ိန္တည္းလိုလို၌ ဗမာတိုင္းရင္းသား လူငယ္မ်ားအၾကား ေျပာင္းလဲေရး ေတာင္းဆို ခ်က္ထက္ပို၍ အတိတ္၏ “ေျမြမေသ တုတ္မက်ိဳး” လမ္းစဥ္မ်ိဳးသို႔ ေနာက္ေၾကာင္းျပန္ရန္ ဆႏၵမရွိၾက ေတာ့သည့္ တိုင္းရင္းသားအေရးလႈပ္ရွား တက္ၾကြသည့္ မ်ိဳးဆက္သစ္မ်ား ေရွ႕ထြက္လာခဲ့ၿပီျဖစ္သည္။

အဆံုးသတ္မရွိသည့္ စစ္ပြဲဒဏ္ကို ဆယ္စုႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ခါးစည္းခံခဲ့ၾကရသည့္ တိုင္းရင္းသားနယ္ ေျမေဒသအမ်ားအျပား၌ လူသားခ်င္းစာနာေထာက္ထားေရး အက်ပ္အတည္းသည္ အဆိုးဆံုးအေျခ အေနမ်ိဳး ေရာက္ရွိလာခဲ့ၿပီျဖစ္သည္။ ျပည္တြင္း၌ျဖစ္ေစ အိမ္နီးခ်င္းႏိုင္ငံမ်ား၌ျဖစ္ေစ စစ္ေဘးဒုကၡ သည္မ်ားအျဖစ္ ေနရပ္စြန္႔ခြာထြက္ေျပးခဲ့ၾကရသည့္ ျပည္သူႏွစ္သန္းမက ရွိေနဆဲျဖစ္သည္။  COVID-19 သည္လည္း ေနာက္ကြယ္မွေန၍ ဖိအားေပးလ်က္ရွိသည္။ မည္သို႔ပင္ျဖစ္ေစ ယေန႔အခ်ိန္ထိ ပဋိ ပကၡျဖစ္ပြားေစသည့္ အေၾကာင္းတရားမ်ားကို ကိုင္တြယ္ေျဖရွင္းရန္ ေလာက္ေလာက္လားလား အေရး ယူေဆာင္ရြက္ထားျခင္းမရွိသည့္ အေျခအေနမ်ိဳး၌ လက္ရွိအစိုးရကိုထိန္းခ်ဳပ္၍ အာဏာလုယူသြား သည့္ အေရးအခင္းသည္ ထိခိုက္ႏိုင္ေျခအျမင့္မားဆံုး အေျခအေနမ်ိဳး၌ရွိေနသည့္ လူထုလူတန္းစား မ်ားကို ေျမြပူရာကင္းေမွာက္သည္ထက္ ပို၍ဆိုးသည့္ အေနအထားမ်ိဳး ေရာက္ရွိသြားေစခဲ့သည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္း မွီတင္းေနထိုင္လ်က္ရွိသည့္ ကခ်င္၊ ကရင္နီ၊ ကရင္၊ ခ်င္း၊ မြန္၊ ဗမာ၊ ရခိုင္၊ ရွမ္း၊ တေအာန္းႏွင့္ အျခားတိုင္းရင္းသားမ်ိဳးႏြယ္စုမ်ားအားလံုးသည္ လြတ္လပ္ေရးရၿပီးခ်ိန္မွစ၍ အေရးအ ခင္းမ်ိဳးစံုႀကံဳေတြ႔ခဲ့ရၿပီး ေခတ္အဆက္ဆက္ ကိုင္တြယ္ေျဖရွင္းႏိုင္ျခင္းမရွိေသးသည့္ လက္နက္ကိုင္ ပဋိပကၡမ်ားႏွင့္ ႏိုင္ငံေရးက်ရႈံးမႈမ်ား၏ ဖိစီးႏွိပ္စက္မႈဒဏ္ကို အလူးအလဲခံလာခဲ့ၾကရျခင္းျဖစ္သည္။

အနာဂတ္ကို မွန္းေမွ်ာ္ၾကည့္လွ်င္ အမွန္တကယ္စစ္မွန္သည့္ အဆံုးသတ္ႏိုင္ငံေရး အလွဲထိုးကြက္မ်ိဳး ရွိမရွိ ေမးကိုေမးရန္ လိုအပ္ေနၿပီျဖစ္သည္။ စစ္တပ္လႊမ္းမိုးခ်ဳပ္ကိုင္ထားသည့္ အစိုးရေအာက္ ဆယ္စု ႏွစ္ေျခာက္ခုစာမွ် ေနထိုင္ခဲ့ရၿပီးေနာက္ပိုင္း ေနာက္ဆံုးအသက္ဝင္လာခဲ့သည့္ စစ္အစိုးရတျဖစ္လည္း ႏိုင္ငံေတာ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးေကာင္စီသည္ ေရွ႕စစ္အစိုးရမ်ားႏွင့္ ကြာေစရမည္ဟု ကတိျပဳခဲ့ၿပီး ၎တို႔ႏွင့္ လက္တြဲၾကရန္ (NLD မဟုတ္သည့္)အျခားပါတီမ်ားႏွင့္ ႏိုင္ငံေရးကိုယ္စားလွယ္မ်ားကို လက္သင့္ရာ ေရြးခ်ယ္ဖိတ္ေခၚမႈျပဳလုပ္သြားခဲ့သည္။ သို႔ရာတြင္ ဤကဲ့သို႔ေသာ အခင္းအက်င္းမ်ိဳး၌ မည္သည့္ႏိုင္ငံ ေရးအင္အားစုက ယံုၾကည္စိတ္ခ်စြာ လက္တြဲေဆာင္ရြက္သြားမည္နည္းဟု ေမးစရာရွိလာသည္။ သို႔ ျဖစ္၍ မည္သည့္ပါတီက ဖိတ္ေခၚမႈကို လက္ခံ၍ မည္သည့္ဇာတ္ေကာင္မ်ားက ျငင္းဆိုသြားမည္နည္း ဟူသည့္ ကိစၥရပ္သည္ အထူးတလည္ စိတ္ဝင္စားဖြယ္ရာေကာင္းေနေတာ့သည္။

လက္ရွိအခ်ိန္၌ လႊတ္ေတာ္လုပ္ငန္းမ်ားအားလံုး အဆံုးသတ္သြားခဲ့ၿပီျဖစ္သည္။ ဤအေျခအေန၌ ေတြ႔ ဆံုေဆြးေႏြးမႈျပဳလုပ္သြားရန္ အလားအလာရွိသည့္ တစ္ခုတည္းေသာလမ္းေၾကာင္းအျဖစ္ ၁၉၈၉ ခုႏွစ္ ၌ ယခင္‘နဝတ-နအဖ’အစိုးရလက္ထက္မွ စတင္လာခဲ့သည့္ တိုင္းရင္းသားၿငိမ္းခ်မ္းေရး လုပ္ငန္းစဥ္ သာလွ်င္ က်န္ရွိေနေတာ့သည္။ သို႔ေသာ္လည္း ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလုပ္ငန္းစဥ္အတြင္း ပါဝင္ေဆာင္ရြက္ျခင္း သည္ အလြန္ခက္ခဲလက္ဝင္သည့္ လုပ္ငန္းစဥ္တစ္ရပ္ျဖစ္သည္။ သိန္းစိန္အစိုးရလက္ထက္၌ ျပန္ လည္အသက္သြင္းခဲ့သည့္ လက္ရွိၿငိမ္းခ်မ္းေရး လုပ္ငန္းစဥ္သည္ ေခတ္သစ္ကမာၻ၌ အရႈပ္ဆံုးဟု မဆို ႏိုင္လွ်င္ပင္ အရႈပ္ေထြးဆံုးထဲ၌ တစ္ခုအပါအဝင္ျဖစ္သည္ဟု ဆိုရမည္ျဖစ္သည္။ ႏိုင္ငံအတြင္းရွိ တိုင္း ရင္းသားလက္နက္ကိုင္ အဖြဲ႔အစည္းမ်ား၏ ထက္ဝက္ပင္မျပည့္သည့္ တစ္ဖက္သတ္အပစ္အခတ္ရပ္စဲ ေရး၊ ႏွစ္ဖက္အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရးႏွင့္ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္ တစ္ႏိုင္ငံလံုးအပစ္အခတ္ရပ္စဲေရး သေဘာတူညီ ခ်က္တို႔အျပင္ ၂၁ ရာစု ပင္လံုညီလာခံတစ္ရပ္ႏွင့္ တစ္ခုတည္းအျဖစ္ ျပန္လည္ေပါင္းစည္းသြားမည့္ လက္ရွိအခ်ိန္၌ ရပ္တန္႔သြားခဲ့ၿပီျဖစ္သည့္ လႊတ္ေတာ္ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးကို ေဖာ္ေဆာင္သြားမည့္ လႊတ္ေတာ္မ်ားလည္း ရွိေနခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ တပ္မေတာ္ဖက္မွ ယေန႔အခ်ိန္ထိ ၎တို႔ကိုယ္တိုင္ ေရး ဆြဲအတည္ျပဳခဲ့သည့္ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒကို ျပင္ဆင္ရမည့္ မည္သည့္အေျပာင္းအလဲ ကိုမွ် လက္ခံသေဘာတူသြားမည္မဟုတ္ဟု ျငင္းဆိုေနၾကဆဲျဖစ္သည္။

အလားတူ စိတ္ရႈပ္စရာေကာင္းသည့္ အခ်က္တစ္ခုအျဖစ္ အသစ္ဖြဲ႔စည္းလိုက္သည့္ စစ္ေကာင္စီသည္ NLD အစိုးရ၏ ယခင္ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလုပ္ငန္းစဥ္ကို ဦးစီးအေကာင္အထည္ေဖာ္လ်က္ရွိသည့္ အမ်ိဳးသား ျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရးႏွင့္ ျငိမ္းခ်မ္းေရးစင္တာကိုပယ္ဖ်က္သည့္ ဥပေဒသစ္ကို ဦးဆံုးထုတ္ျပန္လာ ခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ ေခါင္းေဆာင္မ်ားျဖစ္ၾကသည့္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ႏွင့္ ေဒါက္တာတင္မ်ိဳးဝင္းတို႔ ကို ဖမ္းဆီးထိန္းသိမ္းခဲ့ၿပီး ယင္းအစား အနာဂတ္ေစ့စပ္ညွိႏိႈင္းေရး လုပ္ငန္းမွန္သမွ်ကို တပ္မေတာ္၏ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးေဆြးေႏြးမႈေကာ္မတီကသာ ဦးေဆာင္သြားမည္ဟု စစ္ေကာင္စီမွ ထုတ္ျပန္ခဲ့သည္။ ေလာ ေလာဆယ္၌ တစ္ႏိုင္ငံလံုးအပစ္အခတ္ရပ္စဲေရး သေဘာတူစာခ်ဳပ္ ဆက္၍အသက္ဝင္ေနဆဲျဖစ္သ လို တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္ ေတာ္လွန္ေရးအဖြဲ႔အစည္းမ်ားအားလံုး သေဘာတူလက္မွတ္ေရးထိုး ၾကရန္လည္း တြန္းအားေပးလ်က္ရွိသည္။

သို႔ရာတြင္ တိုင္းရင္းသားေခါင္းေဆာင္မ်ားဖက္က မည္ကဲ့သို႔ တုန္႔ျပန္သြားမည္ျဖစ္ေၾကာင္း ဂဃနဏ ေျပာဆိုရ ခက္ခဲေနဆဲျဖစ္သည္။ ႀကံ့ခိုင္ေရးႏွင့္ NLD ဦးေဆာင္သည့္ အစိုးရမ်ားလက္ထက္က NCA လုပ္ငန္းစဥ္၌ ပါဝင္ေဆာင္ရြက္ခဲ့ၾကသူမ်ားက ၎တို႔၏ ထည့္ဝင္ကူညီမႈတန္ဖိုးအေပၚ ေမးခြန္းထုတ္ ေနၾကသလို NCA လက္မွတ္ထိုးခဲ့ၾကသူမ်ားႏွင့္ မထိုးရေသးသည့္ အင္အားစုႏွစ္ဖက္စလံုးကလည္း ျပည္တြင္းအခင္းအက်င္း၏ အေရြ႕မွန္သမွ်ကို အနီးကပ္ေစာင့္ၾကည့္ေနၾကသည္။ ဒီမိုကေရစီ လိုလား ေထာက္ခံသူမ်ားအေပၚ ၿဖိဳခြဲႏွိမ္ႏွင္းမႈမ်ား ပိုမိုက်ယ္ျပန္႔လာသည္ႏွင့္အမွ် လံုျခံဳေရးအဖြဲ႔အစည္းမ်ား၏ အင္အားသံုးၿဖိဳခြဲမႈမ်ားက အစိုးရကို မည္သည့္အဖြဲ႔အစည္းက ထိန္းခ်ဳပ္ထားသည္ျဖစ္ေစ ႏိုင္ငံအတြင္း အႏွစ္သာရျပည့္ဝသည့္ ႏိုင္ငံေရးအေျပာင္းအလဲမ်ားကိုျဖစ္ေပၚလာေစမည့္ လုပ္ငန္းစဥ္မ်ိဳးကို ေတာင္း ဆိုလ်က္ရွိသည့္ ၎တို႔၏ လိုလားခ်က္မ်ား ပိုမိုအဓြန္႔ရွည္ခိုင္မာလာေစသည့္ တြန္းအားမ်ားျဖစ္လာ မည့္ အလားအလာရွိသည္။ လူငယ္လူရြယ္မ်ား၊ လႈပ္ရွားတက္ၾကြသူမ်ားႏွင့္ အာဏာဖီဆန္သည့္ လူ ထုလႈပ္ရွားမႈ၌ ပူးေပါင္းပါဝင္လ်က္ရွိသည့္ လူထုလူတန္းစားမ်ား၏ ဇြဲသတၱိႏွင့္ ေတာင္းဆိုမႈမ်ားသည္ လူ႔အဖြဲ႔အစည္း အလႊာေပါင္းစံု၏ စာနာေထာက္ထားမႈကို အလ်င္အျမန္ရရွိလာေစရန္ အေထာက္အကူ ျပဳလ်က္ရွိသည္။

ၿငိမ္းခ်မ္းေရးႏွင့္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးရရွိသည္အထိ ႀကိဳးပမ္းေဖာ္ေဆာင္ေပးရန္ ေနာက္ထပ္ ဆယ္စုႏွစ္ တစ္ခုစာမွ် ပ်က္ကြက္ခဲ့ျခင္းေၾကာင့္ စိတ္ပ်က္အားေလ်ာ့မႈပံုစံသစ္မ်ား ႏိုင္ငံအဝွမ္း အထင္အရွားျမင္ သာထင္ရွားလာျခင္းသည္လည္း အလားတူအေလးထားရမည့္ ကိစၥရပ္တစ္ခုျဖစ္သည္။ လက္ရွိအာ ဏာသိမ္းမႈ မတိုင္မီကတည္းကပင္ ႏိုင္ငံေရးေလာကကို ဆက္လက္စိုးမိုးထားဦးမည့္ ကိစၥရပ္အျပင္ တပ္မေတာ္ေခါင္းေဆာင္မ်ား၌ မည္သည့္အႏိၱမရည္မွန္းခ်က္မ်ိဳး ရွိေနေသးသနည္းဟု အင္အားစုအ မ်ားအျပားက စတင္ေမးခြန္းထုတ္ေနၾကၿပီးျဖစ္သည္။ ဘက္အားလံုးက ဖက္ဒရယ္စနစ္ႏွင့္ ဒီမိုကေရစီ စနစ္သို႔ ဦးတည္ေလွ်ာက္လွမ္းမည့္ ဘံုရည္မွန္းခ်က္ပန္းတိုင္အေပၚ သေဘာတူထားၾကၿပီးျဖစ္ေသာ္ လည္း ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးလုပ္ငန္းမ်ား ဆက္လက္တိုးတက္ျဖစ္ထြန္းလာခဲ့ျခင္းမရွိေပ။ သို႔ျဖစ္၍ ကုန္ လြန္ခဲ့သည့္ ဆယ္စုႏွစ္အတြင္း ခ်မွတ္ေဖာ္ေဆာင္ခဲ့ၾကသည့္ အလြန္ရႈပ္ေထြးေပြလီသည့္ အပစ္အခတ္ ရပ္စဲေရး လုပ္ထံုးလုပ္နည္းမ်ားသည္ ႏိုင္ငံေရးျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး လုပ္ငန္းမ်ားကို ညွိႏိႈင္းအေကာင္အ ထည္ေဖာ္မည့္ လုပ္ငန္းစဥ္မ်ားထက္စာလွ်င္ ဗဟိုဦးစီးထိန္းခ်ဳပ္ေရးစနစ္ကို တည္ေထာင္မည့္ ယႏၱရား မ်ားႏွင့္ပို၍ အလားသ႑ာန္တူလ်က္ရွိသည္။ တိုင္းရင္းသားအေရး လႈပ္ရွားေနၾကသည့္ ေခါင္းေဆာင္ မ်ား၏ စိတ္ပ်က္စိတ္ကုန္ေၾကာင္း ညည္းတြားမႈမ်ား ပို၍က်ယ္ေလာင္လာလ်က္ရွိသည္။ စစ္ေကာင္စီ၏ အာဏာသိမ္းမႈေပၚထြက္လာၿပီးေနာက္ ျမန္မာ့ႏိုင္ငံေရးဇာတ္ခံုတြင္း ႏိုင္ငံေရးေပါင္းစည္းမႈ အလွည့္အ ေျပာင္းမ်ား ေပၚေပါက္လာသည္ႏွင့္အမွ် ျပည္တြင္းၿငိမ္းခ်မ္းေရးႏွင့္ အားလံုးလႊမ္းျခံဳပါဝင္ေရး စိတ္ကူး ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္မ်ား ေနာက္တစ္ႀကိမ္ လြင့္ပါးေပ်ာက္ကြယ္သြားရျပန္သည္။

ေနာက္ဆံုးအေနျဖင့္ အတိတ္၏ စိတ္ပ်က္အားေလ်ာ့ဖြယ္ရာ ႏိုင္ငံေရးတစ္ဆို႔မႈႏွင့္ ႏိုင္ငံက်ရႈံးမႈသံသ ရာ တစ္ပတ္ျပန္လည္မလာေအာင္ ယေန႔ပင္ တားဆီးေဆာင္ရြက္ႏိုင္မည့္ အရာမ်ားရွိသလားဟု ေမး ျမန္းရန္ လိုအပ္လာၿပီျဖစ္သည္။ လူသားႏွင့္ သဘာဝသယံဇာတ အရင္းအျမစ္အလားအလာေကာင္း မ်ားကို ပိုင္ဆိုင္ထားသည့္ ႏိုင္ငံတစ္ခုျဖစ္သည့္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ လြတ္လပ္ေရးႏွင့္အတူ ဤကဲ့သို႔ေသာ လက္နက္ကိုင္ပဋိပကၡႏွင့္ ႏိုင္ငံေရးအကြဲအၿပဲမ်ား လိုက္ပါလာရမည္ဟူသည့္ ႀကိဳတင္ျပ႒ာန္းထားခ်က္ မ်ိဳးမရွိခဲ့သျဖင့္ နည္းလမ္းရွိသည္ဟုသာ ေျဖဆိုရမည္ျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္ အတိတ္သမိုင္းကို သင္ခန္း စာယူ၍ ျပင္ဆင္သြားရန္ ဦးစြာလိုအပ္ပါလိမ့္မည္။

မည္သည့္ထိပ္ပိုင္းေခါင္းေဆာင္မဟူ စစ္တပ္၏ ၿခိမ္းေျခာက္မႈႏွင့္ ႏိုင္ငံေရးအၾကမ္းဖက္မႈကို ဝိုင္းဝန္းအ ဆံုးသတ္ေပးရန္ လိုအပ္သည္။ ႏိုင္ငံေရး၌ အေျခတည္သည့္ စိန္ေခၚမႈမ်ားကို လက္နက္ကိုင္ပဋိပကၡ အားျဖင့္ ဘယ္ေသာအခါမွ် ေျဖရွင္းႏိုင္မည္မဟုတ္ပါ။ မည္သည့္အဖြဲ႔ကမွ် ႏိုင္ငံေရးအရ အၿမဲတမ္းမွန္ ကန္မႈ မရွိႏိုင္ပါ။ လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ပုန္ကန္ျခင္းအားျဖင့္ ႏိုင္ငံေရးရည္မွန္းခ်က္ပန္းတိုင္မ်ား ျပည့္ မွီမႈမရွိခဲ့ဖူးေၾကာင္း လက္နက္ကိုင္ထားသူမ်ား အသိဝင္လာရန္လိုအပ္သလို လႊတ္ေတာ္၌ ထိုင္ေန သည့္ ႏိုင္ငံေရးသမားမ်ားသည္လည္း အပူတျပင္းေဆာင္ရြက္ရန္ ရွည္ၾကာလြန္းမက ၾကာခဲ့ၿပီျဖစ္သည့္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး လုပ္ငန္းမ်ားေဆာင္ရြက္ရန္ ပ်က္ကြက္ခဲ့ေၾကာင္း ဝန္ခံရမည့္အခ်ိန္ ေရာက္ရွိလာ ခဲ့ၿပီျဖစ္သည္။ ဘက္အားလံုး ႏိုင္ငံသူႏိုင္ငံသားမ်ား၏ ဘဝသုခႏွင့္ လူ႔အခြင့္အေရးကို ဦးတည္ရည္မွန္း သည့္ စစ္မွန္၍ အဓြန္႔ရွည္တည္တံ့ခိုင္ၿမဲသည့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးအတြက္ မိမိတို႔၏ သက္ဆိုင္ရာတာဝန္ကို က်ရာအခန္းက႑အသီးသီးမွ ပါဝင္ထမ္းေဆာင္ရမည့္အခ်ိန္ ေရာက္ရွိလာခဲ့ၿပီျဖစ္သည္။

ဤေနရာမွစတင္၍ ႏိုင္ငံေရး ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈ လုပ္ငန္းမ်ားကို စစ္တပ္မွ ကဖ်က္ကယက္ျပဳသည့္အခါ တိုင္း ျပည္တြင္းၿငိမ္းခ်မ္းေရးႏွင့္ အမ်ိဳးသားျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရးအတြက္ စိန္ေခၚမႈမ်ား ပိုမိုႀကီးမား လာမည္ျဖစ္ေၾကာင္း အသိသတိရွိရန္ လိုအပ္လာၿပီျဖစ္သည္။ မတူညီၾကသည့္ လူတစ္ဦးခ်င္းစီ၏ နာ က်ည္းနစ္နာခ်က္မ်ားႏွင့္ စိတ္ကူးေမွ်ာ္မွန္းခ်က္မ်ားကို ပြင့္လင္း၍ အားလံုးလႊမ္းျခံဳပါဝင္မႈရွိသည့္ ေတြ႔ ဆံုေဆြးေႏြးမႈအားျဖင့္သာလွ်င္ ေျဖရွင္းႏိုင္သည္။ ၁၉၆၂ ခုႏွစ္ ဦးေနဝင္း၏ စစ္အာဏာသိမ္းမႈက ႏိုင္ငံ ေရးပါတီမ်ားအၾကား ဖက္ဒရယ္အဆိုျပဳခ်က္ႏွင့္ ပတ္သက္သည့္ လႊတ္ေတာ္တြင္း ေဆြးေႏြးမႈကို နိဂံုး ခ်ဳပ္သြားေစခဲ့သည္။ ၁၉၉၀ ခုႏွစ္ ၿဖိဳခြဲႏွိမ္ႏွင္းမႈက NLD ႏွင့္ အျခားေရြးေကာက္ခံပါတီမ်ား၏ ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံဥပေဒသစ္ ေရးဆြဲရာ၌ ထိန္းေက်ာင္းေပးမည့္ ဒီမိုကေရစီလုပ္ထံုးလုပ္နည္းမ်ား ေရးဆြဲျပင္ဆင္ မႈကို အဆံုးသတ္ပစ္ခဲ့သည္။ လက္ရွိ ဗိုလ္ခ်ဳပ္မွဴးႀကီးမင္းေအာင္လိႈင္၏ ၾကားျဖတ္စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးသည္ တပ္မေတာ္ကိုယ္တိုင္ စိတ္ႀကိဳက္ေရးဆြဲဖန္တီးထားသည့္ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒေအာက္၌ ေရြး ေကာက္ခံကိုယ္စားလွယ္မ်ား လႊတ္ေတာ္ေခၚယူႏိုင္ျခင္းမရွိေစရန္ တားဆီးပိတ္ပင္ခဲ့ျပန္သည္။ ဤျဖစ္ စဥ္မ်ားအားလံုး အက်ိဳးေက်းဇူးရရွိေစမည့္ အခြင့္အလမ္းထက္ ပ်က္စီးဆံုးရႈံးမႈမ်ားကိုသာ ေဆာင္က်ဥ္း လာခဲ့သည္။

၂၀၂၁ ခုႏွစ္အတြင္း ႏိုင္ငံအဝွမ္းရွိ ျပည္သူလူထုမ်ားအေနျဖင့္ အလြန္စိတ္ရႈပ္ခဲ့ရသည္မွန္ေသာ္လည္း လက္ရွိျဖစ္ပ်က္ေနသည့္ စစ္အာဏာသိမ္းမႈအေပၚ ဆန္႔က်င္ကန္႔ကြက္ရာ၌ စည္းစည္းလံုးလံုးရွိေနၾက သည္။ အလားတူစိုးရိမ္စရာ ကိစၥရပ္တစ္ခုမွာ ဆယ္စုႏွစ္တစ္ခုစာမွ် အရွိန္ရလာခဲ့သည့္ တိုင္းရင္းသား ၿငိမ္းခ်မ္းေရးစကားဝိုင္းမ်ားသည္ အလြန္အေရးႀကီးသည့္ အခိုက္အတန္႔ေရာက္မွ ကေမာက္ကမျဖစ္ သြားခဲ့ရသျဖင့္ ေရွ႕ႏိုင္ငံေရးလားရာ ဦးတည္ခ်က္ႏွင့္ ပတ္သက္၍ ေစ့စပ္ညွိႏိႈင္းလ်က္ရွိသည့္ အဖြဲ႔အ စည္းမ်ားအားလံုး ေဝဝါးရႈပ္ေထြးလ်က္ရွိသည္။ ထိုအေျခအေန၌ တပ္မေတာ္ေခါင္းေဆာင္မ်ားက ၎တို႔၏ “လႊြတ္ေတာ္ႏိုင္ငံေရး”အပါအဝင္ “ၿငိမ္းခ်မ္းေရးေဆြးေႏြးမႈ” လုပ္ငန္းမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ ရွင္း လင္းေျပာဆိုရာ၌ ခိုင္မာေရရာသည့္ ႏိုင္ငံေရးအေၾကာင္းတရားမ်ားထက္ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းကဲ့သို႔ေသာ နည္းပညာပိုင္းႏွင့္ ပို၍သက္ဆိုင္သည့္ အေၾကာင္းျပခ်က္မ်ိဳးျဖင့္ မဟာဗ်ဴဟာဦးတည္ခ်က္ကို အ ေျပာင္းအလဲျပဳလုပ္ရန္ ဆံုးျဖတ္လာခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ လက္ရွိအခ်ိန္၌ ၁၉၆၂ ခုႏွစ္ႏွင့္ ၁၉၈၈ ခုႏွစ္ ကဲ့သို႔ပင္ ႏိုင္ငံေရးလုပ္ႀကံမႈႀကီးတစ္ခု ေပၚထြက္လာခဲ့ၿပီျဖစ္သည္။

ဤအေၾကာင္းရင္းမ်ားေၾကာင့္ လာမည့္လမ်ားအတြင္း ဘာျဖစ္လာမည္ကို လြန္စြာခန္႔မွန္းရခက္ေနဆဲ ျဖစ္သည္။ မည္သို႔ဆိုေစ ႏိုင္ငံအေနျဖင့္ ပဋိပကၡႏွင့္ ႏိုင္ငံေရးတစ္ဆို႔မႈ သံသရာသစ္မွ လြတ္ေျမာက္ လိုပါက ေရွ႕ဆက္သြားရန္ တစ္လွမ္းသာရွိေတာ့သည္။ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးႏွင့္ အမ်ိဳးသားျပန္လည္သင့္ျမတ္ ေရး ခိုင္ခိုင္မာမာအျမစ္တြယ္ေစရန္ ခြဲျခားေဘးဖယ္၍ ေရွာင္ၾကဥ္ပထုတ္္ထားေလ့ရွိသည့္ ႏိုင္ငံေရးအ ခင္းအက်င္းမ်ိဳးကို မျဖစ္မေနအဆံုးသတ္ရန္လိုအပ္ၿပီး ၿငိမ္းခ်မ္းေရးႏွင့္ ႏိုင္ငံေရးကိုယ္စားျပဳမႈဆိုင္ရာ မူေဘာင္တစ္ရပ္ ခ်မွတ္ေဖာ္ေဆာင္ကာ ဘက္ေပါင္းစံုအင္အားစုမ်ား၊ ေတာင္းဆိုမႈမ်ားႏွင့္ အသံမ်ား အားလံုး ၾကားေျပာႏိုင္ၿပီး လိုအပ္သလိုအေရးယူေဆာင္ရြက္မႈျပဳရန္ မျဖစ္မေနလိုအပ္လ်က္ရွိသည္။

အခ်ဳပ္အားျဖင့္ ဤကိစၥရပ္သည္ ‘နဝတ-နအဖ’ေခတ္ အမ်ိဳးသားညီလာခံႏွင့္ NLD အစိုးရလက္ထက္ ၂၁ ရာစုပင္လံု ညီလာခံႏွစ္ရပ္စလံုးက ေဆာင္က်ဥ္းေပးႏိုင္ရန္ ႀကိဳးပမ္းခဲ့သည့္ ကိစၥရပ္လည္းျဖစ္ သည္။ မည္သည့္ညီလာခံတြင္မွ် ပါဝင္သင့္ပါဝင္ထိုက္သူဦးေရ ျပည့္မွီခဲ့ျခင္းမရွိသလို စစ္မွန္သည့္ ေဆြးေႏြးေျပာဆိုမႈမ်ားလည္း ျဖစ္ပြားခဲ့ျခင္းမရွိေပ။ မည္သို႔ဆိုေစ ညီလာခံႏွစ္ရပ္စလံုးသည္ ျမန္မာႏိုင္ငံ ၏ အနာဂတ္ႏိုင္ငံေရး ေမွ်ာ္မွန္းခ်က္မ်ားကို အေရာင္အေသြးစံုလင္၍ တိုင္းရင္းသားမ်ိဳးႏြယ္စု ကြဲျပားစံု လင္သည့္ ဝိေသသလကၡဏာရပ္အေပၚ ထင္ဟပ္မႈရွိသည့္ပံုစံမ်ိဳး ေျပာင္းလဲပံုေဖာ္ႏိုင္ေစမည့္ ၿငိမ္းခ်မ္း ေရးေျခလွမ္းသစ္မ်ားအတြက္ အလားအလာေကာင္းမ်ားကို မ်ိဳးေစ့ခ်ေပးခဲ့သည္ဟု ဆိုရမည္ျဖစ္သည္။

တနည္းအားျဖင့္ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ လံုးလံုးကင္းမဲ့သြားသည္ေတာ့မဟုတ္ေပ။ လြန္ခဲ့သည့္ ဆယ္စုႏွစ္အ တြင္း ၿငိမ္းခ်မ္းေရးႏွင့္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးအေပၚ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္မ်ားႏွင့္ စိတ္ပိုင္းျဖတ္ဆံုးျဖတ္မႈကို လႊတ္ေတာ္တြင္း ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ားႏွင့္ တိုင္းရင္းသားၿငိမ္းခ်မ္းေရးလုပ္ငန္းစဥ္အားျဖင့္ေသာ္လည္း ေကာင္း အရပ္ဖက္လူ႔အဖြဲ႔အစည္းမ်ားအၾကား ေအာက္ေျခေျမျပင္၌ေသာ္လည္းေကာင္း ယခင္ကမႀကံဳ ဖူးသည့္ပံုစံမ်ိဳးျဖင့္ အသံထြက္ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုမႈမ်ား က်ယ္ေလာင္လာခဲ့သည္။ ဤအေရြ႕မ်ားအားျဖင့္ သာလွ်င္ ေရွ႕ဆက္သြားႏိုင္မည္ျဖစ္သျဖင့္ ၎တို႔၏ အရွိန္အဟုန္က်မသြားေအာင္ ဆက္လက္ထိန္း သိမ္းသြားရန္ မျဖစ္မေနလိုအပ္သည္။ ၁၉၈၈ ခုႏွစ္၌ လူငယ္မ်ိဳးဆက္မ်ားသည္ လြတ္လပ္ျခင္းႏွင့္ အ ေျခခံလူ႔အခြင့္အေရး ရပိုင္ခြင့္မ်ားေတာင္းဆိုရန္ တိုက္ပြဲဝင္ခဲ့ၾကသည္။ ၂၀၂၁ ၌လည္း ၾကမၼာရဟတ္ တစ္ပတ္ ျပန္လည္လာခဲ့ၿပီျဖစ္သည္။ ဒီဂ်စ္တယ္ေခတ္ျဖစ္သည့္အားေလ်ာ္စြာ တစ္ကမာၻလံုး မ်က္စိ ေဒါက္ေထာက္ ေစာင့္ၾကည့္လ်က္ရွိသည္။ ျမန္မာ့လူ႔အဖြဲ႔အစည္း၏ အလႊာေပါင္းစံု လူေပါင္းစံုသည္ ဒီမို ကေရစီႏွင့္ လြတ္လပ္မႈဟူသည့္ ဘံုရည္မွန္းခ်က္ပန္းတိုင္အတြက္ တစ္ခဲနက္ေထာက္ခံအားေပးလ်က္ ရွိသည္။ ေျပာင္းလဲခ်ိန္တန္ၿပီျဖစ္သလို ေနာက္ထပ္လူငယ္မ်ိဳးဆက္တစ္ခု ထပ္မံဆံုးရႈံးမသြားရေလ ေအာင္ ေသြးစည္းၾကဖို႔ အလြန္အေရးႀကီးေနၿပီျဖစ္သည္။

* “နယ္စပ္ေဒသမ်ား”ကို ဓမၼဓိဌာန္မက်သည့္ အသံုးအႏႈန္းမ်ိဳးျဖင့္ ဒုတိယ သို႔မဟုတ္ နယ္စြန္နယ္ဖ်ား အဆင့္အတန္းကဲ့သို႔လည္း ရည္ညႊန္းအဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုႏိုင္ပါသည္။ သို႔ေသာ္လည္း ယခုသံုးသပ္ခ်က္အ တြင္း၌ အျခားနယ္ေျမေဒသမ်ား သို႔မဟုတ္ ႏိုင္ငံမ်ားႏွင့္ ေရေျမခ်င္းထိစပ္တည္ရွိေနမႈကိုေဖာ္ျပသည့္ ပံုစံမ်ိဳးျဖင့္ သံုးႏႈန္းေဖာ္ျပထားျခင္းျဖစ္သည္။