ျမန္မာႏိုင္ငံ ဖက္ဒရယ္ ေျမစီမံအုပ္ခ်ဳပ္မႈစနစ္ ဆီသို႔ ေမွ်ာ္မွန္းခ်က္ ေျခလွမ္းမ်ား TNI သုံးသပ္ခ်က္စာစု
Topics
ကယားျပည္လူ႔အခြင့္အေရးႏွင့္သဘာဝဝန္းက်င္ဆိုင္ရာအခြင့္အေရးလႈပ္ရွားေဆာင္႐ြက္မႈကြန္ရက္မွညႇိဳႏႈိင္းေရးမႉး ေစာအယ္ေစး သည္ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ေျမဆိုင္ရာ အခြင့္အေရးမ်ားအား ျမႇင့္တင္ရန္ ႀကိဳးပမ္းအားထုတ္လုပ္ေဆာင္မႈမ်ားအတြက္ ၂၀၂၀ ခုႏွစ္ ျမန္မာႏိုင္ငံ Human Rights Tulip ဆု အား ရရွိခဲ့ေၾကာင္း နယ္သာလန္ႏိုင္ငံသံ႐ုံးမွ ယမန္ေန႔ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ လူ႔အခြင့္အေရးေန႔ တြင္ ေၾကညာခဲ့သည္။ လူ႔အခြင့္အေရး က်ူးလစ္ပန္းဆု(Human Rights Tulip) သည္ ထူးခြၽန္ကာ ရဲစြမ္း သတၱိရွိေသာလူ႔အခြင့္အေရးကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္သူမ်ားအတြက္ ဒတ္ခ်္အစိုးရ မွႏွစ္စဥ္ ခ်ီးျမွင့္ေသာ ဆု တစ္ခု ျဖစ္သည္။
Authors
Article by
ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ႏိုင္ငံေရးအသြင္ကူးေျပာင္းကာလ၌ေျမယာျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးသည္အေရးႀကီးေသာ က႑တစ္ရပ္ အျဖစ္ တည္ရွိေနၿပီး အေျပာင္းအလဲတိုင္းတြင္ က်ယ္ျပန႔္သည့္သက္ေရာက္မႈမ်ားႏွင့္ ေရရွည္ေနာက္ဆက္တြဲ အက်ိဳးဆက္မ်ားရွိမည္ ျဖစ္သည္။ ေျမအေရးကိစၥမ်ားသည္ ႏိုင္ငံေရး၊ စီးပြားေရး ႏွင့္ လူမႈေရး အေျခအေနမ်ားျဖင့္ တိုက္႐ိုက္ ခ်ိတ္ဆက္လ်က္ရွိၿပီး ႏိုင္ငံေရး ျပဳျပင္ ေျပာင္းလဲမႈ၊ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးေဖာ္ေဆာင္ရန္ႀကိဳးပမ္းမႈ၊ ႏိုင္ငံဖြံ႕ၿဖိဳးေရးႏွင့္ သာယာဝေျပာေရး၊ သဘာဝ ပတ္ဝန္းက်င္ေရရွည္တည္တံ့ေရး ႏွင့္ ရာသီဥတုေျပာင္းလဲမႈအား ထိန္းညႇိေရး စသည့္ ယေန႔ မ်က္ေမွာက္ကာလ အေရးႀကီးကိစၥရပ္မ်ားအေပၚ ႀကီးမားစြာသက္ေရာက္မႈရွိေနသည္။
Photo: စောအယ်စေး - KEAN အဖွဲ့၏ ညှိုနှိုင်းရေးမှူး၊ ရန်ကုန်မြို့ရှိ နယ်သာလန်နိုင်ငံ သံရုံး မှ ပေးအပ်သော
၂၀၂၀ ခုနှစ် Tulip Human Rights ဆု ရရှိသူ
ႏိုင္ငံတြင္းမတူညီေသာ ပထဝီနယ္ေျမေဒသႏွင့္ေဂဟစနစ္ဆိုင္ရာ အခင္းအက်င္းမ်ားတြင္ တိုင္းရင္းသား လူမ်ိဳးေပါင္းစုံရွင္သန္ေနထိုင္ၾကလ်က္ရွိသည္။ ဌာေနတိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးမ်ားႏွင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံ ေက်းလက္ေဒသမ်ားရွိ ျပည္သူမ်ားသည္ ၎တို႔၏ မတူညီေသာ ယဥ္ေက်းမႈမ်ား၊ ယုံၾကည္မႈမ်ား၊ ကိုယ္ပိုင္လကၡဏာမ်ားျဖင့္ ဓေလ့ထုံးတမ္းေျမႏွင့္ အရင္းအျမစ္မ်ားအား ယေန႔ထိ တိုင္ စီမံခန႔္ခြဲအုပ္ခ်ဳပ္ ထိန္းသိမ္းအသုံးျပဳလ်က္ရွိသည္။ လက္ရွိ အသြင္ကူးေျပာင္း ေရးကာလ၌ ေျမအေရးကိစၥအား ကိုင္တြယ္ေျဖရွင္းရန္ႀကိဳးစားရာတြင္ အထူးသျဖင့္ “စီးပြားေရးဖြံ႕ၿဖိဳးမႈ”ႏွင့္ အၿပိဳင္ “အစားအစာအုပ္စိုးစီမံမႈ” ေခါင္းစဥ္ေအာက္ မွ ေျမအား မည္သူက မည္သို႔ အဓိပၸာယ္ ဖြင့္ဆိုမည္နည္း၊ မည္သည့္ရႈေထာင့္မွ ၾကည့္ကာ ေျမအားစီမံအုပ္ခ်ဳပ္မည္နည္း၊ မည္သူ႔တြင္ မည္သည့္ အခြင့္အေရးမ်ား ရွိသနည္း၊ မည္သူ႔တြင္ ဆုံးျဖတ္ခ်က္အာဏာရွိသနည္း ဆိုသည့္ ေမးခြန္းမ်ားကို အေလးအနက္ထားကာ အေရးတႀကီးစဥ္းစား သုံးသပ္ရန္ လိုအပ္လ်က္ရွိသည္။
သမိုင္းေၾကာင္းအရ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ေျမသိမ္းမႈမ်ားမွာ ပုံစံမ်ိဳးစုံ၊ နည္းလမ္းေပါင္းစုံျဖင့္ ျဖစ္ပြားလ်က္ ရွိၿပီး တပ္မေတာ္ (စစ္တပ္)၊ လက္နက္ကိုင္အဖြဲ႕မ်ား၊ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းစုႀကီးမ်ား ႏွင့္ ကုမၸဏီမ်ား (အမ်ားစုမွာ တပ္မေတာ္ျဖင့္ ပတ္သက္ ဆက္ႏြယ္မႈရွိေသာ)၊ ႏိုင္ငံတကာ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံသူမ်ား (အမ်ားအားျဖင့္ တပ္မေတာ္ပိုင္ ျမန္မာ့စီးပြားေရးဦးပိုင္လီမိတက္ ႏွင့္အက်ိဳးတူ ခ်ိတ္ဆက္မႈမွ တစ္ဆင့္)၊ အစိုးရဌာနမ်ား စေသာ ၾသဇာအာဏာ ႀကီးသည့္အစုအဖြဲ႕မ်ားမွ ပါဝင္ပတ္သက္မႈမ်ား လည္းရွိေနသည္။ အရပ္သားတစ္ပိုင္းအစိုးရလက္ထက္ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္မွစတင္၍ ႏိုင္ငံတြင္းစီးပြားေရး ဖြံ႕ၿဖိဳးမႈကိုသာ ဦးတည္လုပ္ေဆာင္ခဲ့ၿပီး ျပည္တြင္းႏွင့္ ႏိုင္ငံတကာရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံသူမ်ားအား လမ္းဖြင့္ ေပးခဲ့သည္။ တစ္ခ်ိန္တည္းတြင္ ေျမဆိုင္ရာတည္ဆဲဥပေဒမ်ားအား ျပင္ဆင္ျခင္း၊ ေျမႏွင့္ဆိုင္ေသာ ဥပေဒသစ္မ်ားအား ေရးဆြဲအတည္ျပဳျခင္းမ်ားလုပ္ေဆာင္ခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္ စီးပြားေရးအသားေပး ဥပေဒမ်ားျဖစ္ေနျခင္း၊ က်ယ္ျပန႔္သည့္လူထုပါဝင္မႈလုပ္ငန္းစဥ္မ်ားမပါရွိျခင္း တို႔ေၾကာင့္ ေျမယာ ပဋိပကၡမ်ားသည္ ကြဲျပားေသာအသြင္ပုံစံမ်ားျဖင့္ ဆက္လက္ျဖစ္ပြားေနဆဲ ျဖစ္သည္။ အေျခခံအား ျဖင့္ ေျမယာပဋိပကၡမ်ားမွာ ပိုမိုရႈပ္ေထြးလာသည္ကိုလည္း ေတြ႕ျမင္ရသည္။
ထို႔ျပင္ ကခ်င္၊ ရွမ္း၊ ကရင္၊ မြန္၊ ကရင္နီ ႏွင့္ ရခိုင္ျပည္နယ္ အစရွိေသာ တိုင္းရင္းသားေဒသမ်ား တြင္ ဘဝမ်ားစြာ ေၾကမြပ်က္စီး ေစခဲ့ေသာ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ဆယ္စုႏွစ္မ်ားစြာ ၾကာျမင့္လ်က္ရွိသည့္ ျပည္တြင္းစစ္မီးမ်ားေၾကာင့္ ျပည္တြင္းေနရပ္စြန႔္ခြာ စစ္ေဘးတိမ္းေရွာင္သူမ်ား (IDPs) ႏွင့္ စစ္ေဘး ဒုကၡသည္မ်ား ယေန႔တိုင္အမ်ားအျပားဆက္လက္တည္ရွိေနဆဲျဖစ္သည္။ ယခုကာလသည္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ႏွင့္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈမ်ား အတြက္ အလားအလာရွိေသာ္လည္း ၂၀၁၁ ခုႏွစ္မွ စတင္၍ အထူးသျဖင့္ ကခ်င္ ႏွင့္ ရွမ္းျပည္နယ္ေျမာက္ပိုင္း၊ ၂၀၁၆ ခုႏွစ္မွ စတင္၍ ရခိုင္ျပည္နယ္တို႔တြင္ ေနရပ္စြန႔္ခြာရသည့္အရပ္သားျပည္သူမ်ားမွာ သိသိသာသာျမႇင့္တက္လာခဲ့သည္။ လက္ရွိတည္ဆဲ ေျမဆိုင္ရာဥပေဒမ်ားတြင္ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးမ်ား၏ေျမအခြင့္အေရး၊ ဓေလ့ထုံးတမ္းေျမစီမံ အုပ္ခ်ဳပ္မႈအခြင့္အေရး၊ IDPs ႏွင့္ စစ္ေဘးဒုကၡသည္မ်ား၏ေျမအခြင့္အေရး၊ လုပ္ကြက္ငယ္ ေတာင္သူမ်ား ႏွင့္ ေျမအေျချပဳ လုပ္သားမ်ား၏အခြင့္အေရး ႏွင့္ အမ်ိဳးသမီးမ်ား၏ ေျမဆိုင္ရာ အခြင့္အေရးမ်ားအား အႏွစ္သာရျပည့္ဝေသာ ပုံစံျဖင့္ အသိအမွတ္ျပဳထားျခင္းမရွိေပ။ အက်ိဳးဆက္ အေနျဖင့္ ေျမဆိုင္ရာဥပေဒသစ္မ်ားမွာလားရာလမ္းေၾကာင္း ႏွင့္ ရည္႐ြယ္ခ်က္တို႔တြင္ ေရွ႕ေနာက္ မညီရႈပ္ေထြးလ်က္ရွိသည္။ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္ လယ္ယာေျမဥပေဒႏွင့္ ေျမလြတ္၊ ေျမလပ္ႏွင့္ ေျမ႐ိုင္း စီမံခန႔္ခြဲသည့္ဥပေဒ အပါအဝင္ ေျမႏွင့္ ဆက္စပ္သည့္ဥပေဒမ်ားမွာ အလြန္ခက္ခဲ ရႈပ္ေထြးေန သည္။ဤသည္မွာ ယေန႔ျမန္မာႏိုင္ငံအသြင္ကူးေျပာင္းေရးအတြက္ အဓိကက်ေသာ အားနည္းခ်က္ တစ္ရပ္အျဖစ္ အမွန္ပင္ ျဖစ္တည္လ်က္ရွိေနသည္။
၂၀၁၆ ခုႏွစ္တြင္ အတည္ျပဳခဲ့သည့္ အမ်ိဳးသားေျမအသုံးခ်မႈမူဝါဒမွာ အလုံးစုံေကာင္းမြန္မႈ မရွိေသာ္ လည္း ေနာက္ဆုံးမူဝါဒ မူၾကမ္းအထိ ေတြ႕ဆုံေဆြးေႏြးမႈျဖစ္စဥ္မ်ားတြင္ တြန္းအားေပးပါဝင္ခဲ့ေသာ အရပ္ဖက္လူမႈအဖြဲ႕မ်ား၏ အႀကံျပဳခ်က္ ႏွင့္ ေတာင္းဆိုခ်က္အခ်ိဳ႕ပါဝင္ခဲ့သည္။ ထိုအရပ္ဖက္လူမႈ အဖြဲ႕မ်ားထဲတြင္ေျမဆိုင္ရာအခြင့္အေရးမ်ားအတြက္တြန္းအားေပးလႈပ္ရွားေနေသာႏိုင္ငံအႏွံ႔အျပား ျပည္နယ္ႏွင့္တိုင္းအသီးသီးမွ ေတာင္သူငယ္မ်ား၊ ေဒသခံေတာင္သူလယ္သမား အဖြဲ႕အစည္းမ်ား ႏွင့္ ၎တို႔ႏွင့္ လက္တြဲ ေဆာင္႐ြက္ေနၾကေသာ ရပ္႐ြာအေျချပဳ အဖြဲ႕အစည္းမ်ား ႏွင့္ မိတ္ဖက္ အရပ္ဖက္အဖြဲ႕အစည္းမ်ားအပါအဝင္ အဖြဲ႕ေပါင္း ၆၀ ေက်ာ္ျဖင့္ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္တြင္ ဖြဲ႕စည္းခဲ့ေသာ ဒို႔ေျမကြန္ရက္လည္းပါဝင္ခဲ့သည္။ ဒို႔ေျမကြန္ရက္သည္ လုပ္ကြက္ငယ္ေတာင္သူမ်ား၊ ေရလုပ္သား မ်ား၊ သစ္ေတာတြင္းမွီခိုေနထိုင္သူမ်ား၊ ေက်းလက္ေန အမ်ိဳးသမီးမ်ား၊ ေက်းလက္လူငယ္မ်ား၊ ႏွင့္ တိုင္းရင္းသားလူမႈအသိုင္းအဝိုင္းမ်ား၏ ေျမယာလုပ္ကိုင္ ပိုင္ဆိုင္ခြင့္ အခြင့္အေရးမ်ားအား ကာကြယ္၊ ျမႇင့္တင္၊ ေလးစားၿပီး ျဖည့္ဆည္းေပးရန္ ေတာင္းဆိုလ်က္ရွိသည္။ တိုင္းရင္းသား အေျချပဳအရပ္ဖက္လူမႈအဖြဲ႕အစည္း အမ်ားအျပားမွလည္း ေတြ႕ဆုံေဆြးေႏြးမႈျဖစ္စဥ္တြင္ပါဝင္ခဲ့ သည္။ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္ ေျမယာဥပေဒမ်ားႏွင့္မတူဘဲ ေနာက္ဆုံးထြက္ရွိခဲ့ေသာ အမ်ိဳးသားေျမ အသုံးခ်မႈမူဝါဒတြင္ ဓေလ့ထုံးတမ္းေျမလုပ္ပိုင္ခြင့္၊ IDPs ႏွင့္ စစ္ေဘးဒုကၡသည္မ်ား ၏ ေျမဆိုင္ရာ အခြင့္အေရး ႏွင့္ အမ်ိဳးသမီးမ်ားအတြက္ ေျမယာအခြင့္အေရးမ်ားအား ေယဘုယ်အားျဖင့္ အသိအမွတ္ျပဳပါဝင္ခဲ့သည္။
အစပိုင္းတြင္ NLD အစိုးရမွ အမ်ိဳးသားေျမအသုံးခ်မႈမူဝါဒအား လ်စ္လ်ဴရႈခဲ့ၿပီး ေျမလြတ္ေျမလပ္ ေျမ႐ိုင္းစီမံခန႔္ခြဲမႈဥပေဒ ကဲ့သို႔ေသာ ေျမႏွင့္သက္ဆိုင္သည့္ဥပေဒတစ္ခုခ်င္းအား ျပင္ဆင္ေရး ဆြဲျခင္းကို အၿပိဳင္ျဖစ္စဥ္တစ္ခုအား လႊတ္ေတာ္တြင္း စတင္ခဲ့သည္။ ၂၀၁၈ ခုႏွစ္ အေစာပိုင္းမွ သာ အမ်ိဳးသားေျမအသုံးခ်မႈျဖစ္စဥ္အား စတင္လႈပ္ရွားခဲ့မႈအျဖစ္ အမ်ိဳးသား ေျမအသုံးခ်မႈေကာင္စီ အား ဖြဲ႕စည္းခဲ့ၿပီး သက္ဆိုင္ရာေကာ္မတီအဆင့္ဆင့္၊ နည္းပညာအႀကံေပးအဖြဲ႕ ႏွင့္ မတူညီေသာ လုပ္ငန္းအဖြဲ႕မ်ားကို ဆက္လက္၍ ဖြဲ႕စည္းခဲ့သည္။ အမ်ိဳးသား ေျမဥပေဒ မူၾကမ္းေရးဆြဲျပဳစုေရး လုပ္ငန္းစီမံခ်က္အား ၂၀၂၀ ခုႏွစ္ ၾသဂုတ္လတြင္ ထုတ္ျပန္ခဲ့ၿပီး အႀကံျပဳခ်က္မ်ားအား ၂၀၂၀ ခုႏွစ္ စက္တင္ဘာလ ၁၅ ရက္ေန႔ ေနာက္ဆုံးထား၍ ေပးပို႔ႏိုင္ေၾကာင္း ျပည္သူမ်ားအား အသိေပး ေၾကညာခဲ့သည္။ အမ်ိဳးသားေျမဥပေဒကို ထီးရိပ္ဥပေဒတစ္ရပ္ျဖစ္ရန္ ရည္႐ြယ္သည္ဟု ဆိုေသာ္လည္း ေျမလြတ္ေျမလပ္ေျမ႐ိုင္း စီမံခန႔္ခြဲမႈဥပေဒ၊ လယ္ယာေျမဥပေဒ၊ သစ္ေတာဥပေဒ အစရွိသည့္ တည္ဆဲေျမဆိုင္ရာဥပေဒမ်ား ႏွင့္ သဟဇာတျဖစ္ရန္ဟူသည့္ လုပ္ငန္းစဥ္ကို ခ်မွတ္ ထားျခင္းေၾကာင့္ ၎၏မူရင္းရည္႐ြယ္ခ်က္ႏွင့္ ဆန႔္က်င္ေနသည္ကိုလည္း ေတြ႕ရသည္။
ေျမဥပေဒသစ္ေရးဆြဲမႈျဖစ္စဥ္အတြင္း အရပ္ဖက္လူမႈအဖြဲ႕မ်ားႏွင့္ ေဒသခံအသိုင္းအဝိုင္းမ်ား အဓိပၸာယ္ျပည့္ဝစြာ ပူးေပါင္းပါဝင္ႏိုင္မည့္အေျခအေန ရွိ/မရွိဟူသည့္အေပၚ ေဝဖန္မႈမ်ားစြာ ရွိေနၿပီး၊ လုပ္ငန္းေကာ္မတီမ်ားတြင္ ပါဝင္ေနသူမ်ား၏ ကိုယ္စားျပဳႏိုင္မႈအေျခအေန၊ လုပ္ငန္းစဥ္ တစ္ခုလုံး၏ ဆုံးျဖတ္ခ်က္ခ်မည့္ ပုံစံႏွင့္စံႏႈန္းမ်ားအေပၚ ေဝဖန္မႈမ်ားစြာရွိေနသည္။ မွ်တမႈ မရွိေသာ္လည္း ရလဒ္ေကာင္းအခ်ိဳ႕ရရွိႏိုင္ေရးအတြက္ ျဖစ္စဥ္အတြင္း ပါဝင္ေနၾကသည့္ အဖြဲ႕မ်ားရွိ သကဲ့သို႔ ပို၍အႏွစ္သာရ ရွိေသာေျပာင္းလဲမႈမ်ားအတြက္ ျဖစ္စဥ္ျပင္ပမွ တုံ႔ျပန္ေဆာင္႐ြက္လ်က္ ရွိၾကသည့္ အဖြဲ႕မ်ားလည္းရွိသည္။
ထို႔ျပင္ ႏိုင္ငံအႏွံ႔အျပားရွိလူမႈအသိုင္းအဝိုင္းမ်ားအတြက္ ႀကီးမားသည့္ ေနာက္ဆက္တြဲဆိုးက်ိဳး သက္ေရာက္မႈမ်ားရွိသည့္ လက္ရွိ စိုက္ပ်ိဳးေရးမူဝါဒ၊ စီးပြားေရးမူဝါဒ ႏွင့္ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈ ဥပေဒမ်ား အား ေအာက္ေျခတြင္ အေကာင္အထည္ေဖာ္လ်က္ရွိစဥ္ အမ်ိဳးသားေျမဥပေဒ ေရးဆြဲျခင္းျဖစ္စဥ္ မွာ အခ်ိန္ကာလ ၾကာျမင့္မည္ျဖစ္သည္။ တ႐ုတ္ပိုးလမ္းမသစ္စီမံကိန္း (BRI) ကဲ့သို႔ေသာ ဖြံ႕ၿဖိဳးေရး ႏွင့္ အႀကီးစားရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈစီမံကိန္းမ်ား မွာ အမ်ိဳးသားေျမဥပေဒေနာက္ဆုံးအတည္ျပဳသည္အထိ ေစာင့္ဆိုင္းေနမည္မဟုတ္ေပ။ ထိုအစား ပဋိပကၡသက္ေရာက္မႈရွိေသာ ေဒသမ်ား၊ ဓေလ့ထုံးတမ္း ေျမလုပ္ပိုင္ခြင့္ေအာက္မွ တိုင္းရင္းသားဘိုးဘြားပိုင္ေျမမ်ား၊ ႏွင့္ IDPs ႏွင့္ စစ္ေဘး ဒုကၡသည္မ်ား ၏ေျမမ်ားေပၚတြင္ အပါအဝင္ ၎တို႔၏ အႀကီးစား စီမံကိန္းမ်ားအား အရွိန္အဟုန္ ျမႇင့္တင္ကာ ေဖာ္ေဆာင္ရန္ လက္ရွိ မတည္ၿငိမ္ေသာ ႏိုင္ငံေရးအေျခအေနႏွင့္ စီးပြားေရး အသားေပးဥပေဒမ်ား အား အသုံးျပဳလ်က္ရွိသည္။ ထိုေဒသမ်ားရွိျပည္သူမ်ားအတြက္ အနိမ့္ဆုံးမွန္းေျခ ႏွင့္ ကာကြယ္မႈမ်ားအား ျမႇင့္တင္ေပးရန္ ႏိုင္ငံတြင္းဥပေဒ တစ္ခုမွ်မရွိေပ။ ၎တို႔အေနျဖင့္ ေရရွည္ တည္တံ့မႈမရွိေသာ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈ၏ သက္ေရာက္မႈမ်ားမွ အေျခခံအားျဖင့္ မိမိကိုယ္ကို ကာကြယ္ႏိုင္ရန္ ျမန္မာႏိုင္ငံဥပေဒမူေဘာင္မ်ား၏ ပံ့ပိုးေပးထားျခင္းမွ ခ်န္လွပ္ခံရလ်က္ ရွိသည္။
ေျမယာဥပေဒမ်ားတြင္ ေျမဆိုင္ရာအခြင့္အေရးမ်ားအား မည္သို႔ထည့္သြင္း ေသခ်ာေစမည္နည္း ဆိုသည္ႏွင့္ပတ္သက္၍ အေလးအနက္ထားရမည့္ ေမးခြန္းမ်ားလည္းရွိေနၿပီး၊ အခြင့္ထူးခံ လူတန္းစား ႏိုင္ငံေရးအုပ္စုမ်ားအၾကား အားၿပိဳင္မႈ ႏွင့္ မတူညီ ေသာၾသဇာအာဏာရွိသူမ်ားမွာ ၎တို႔၏ အက်ိဳးစီးပြားမ်ား ရရွိရန္အလို႔ဌာ ေျမဥပေဒေရးဆြဲျခင္းျဖစ္စဥ္အား ထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္ရန္ ႀကိဳးစားလ်က္ရွိေနေသာေၾကာင့္ျဖစ္သည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံရွိ ေျမယာအခြင့္အေရး ႏွင့္ ေျမအေရး ကိစၥမ်ားအား လုပ္ေဆာင္ေနေသာ အရပ္ဖက္လူမႈအဖြဲ႕အစည္းမ်ားအၾကား လက္ရွိအေျခအေန ႏွင့္ပတ္သက္၍စိုးရိမ္ပူပန္မႈမ်ားမွာ ျမႇင့္တက္လ်က္ရွိသည္။ ယခုသုံးသပ္ခ်က္စာစုတြင္ မည္သည့္ အတြက္ေၾကာင့္ စိုးရိမ္မႈမ်ားျမႇင့္တက္သည္ကို ရွင္းျပထားၿပီး ထိုစိုးရိမ္ပူပန္မႈမ်ားအား ေဖာ္ျပ ထားေသာ သေဘာထားရပ္တည္ခ်က္စာတမ္းႏွစ္ခုအား မီးေမာင္းထိုးျပထားသည္။
ပထမသေဘာထားထုတ္ျပန္ခ်က္တစ္ခုမွာ ကယားျပည္လူ႔အခြင့္အေရးႏွင့္သဘာဝဝန္းက်င္ဆိုင္ရာ အခြင့္အေရး လႈပ္ရွား ေဆာင္႐ြက္မႈကြန္ရက္ (KEAN) မွ ၂၀၂၀ ခုႏွစ္ ၾသဂုတ္လတြင္ ထုတ္ျပန္ခဲ့ၿပီး လက္ရွိေျမယာ ျပဳျပင္ ေျပာင္းလဲမႈအေျခအေနအား စီစစ္သုံးသပ္ျခင္းႏွင့္ အႀကံျပဳခ်က္မ်ားအား ေဖာ္ျပထားသည္။ ေျမယာပဋိပကၡမ်ားအား ေအာက္ေျခတြင္ ထိေရာက္စြာေျဖရွင္းႏိုင္ရန္ အေရး တႀကီးလိုအပ္ေၾကာင္းႏွင့္ ေျမေပၚတြင္မွီခိုလုပ္ကိုင္ေနေသာ အလုပ္သမားလူတန္းစား၊ ေတာင္သူ လယ္သမားမ်ား ႏွင့္ ေဒသခံဌာေနတိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးမ်ား၏ ေျမဆိုင္ရာအခြင့္အေရး လုံၿခဳံ စိတ္ခ်ရမႈရွိေစရန္ ေဖာ္ျပထားသည္။ ျပည္သူလူထု၏ ေျမယာအခြင့္အေရးမ်ားအား ရွင္းလင္းစြာ ကာကြယ္ေပးထားမႈမရွိသည့္ တည္ဆဲျပဌာန္းေျမဥပေဒမ်ား အပါအဝင္ လက္ရွိေျမစီမံ အုပ္ခ်ဳပ္မႈ ယႏၲရားမ်ားႏွင့္တည္ေဆာက္မႈမ်ားထက္ ေက်ာ္လြန္စဥ္းစားလုပ္ေဆာင္ရမည္ဟုလည္း ၎တို႔က တိုက္တြန္းထားသည္။ ပိုမိုအေရးႀကီးသည္မွာ ကြဲျပားေသာပုံစံသစ္မ်ားျဖင့္ ကိုယ္ပိုင္ဆုံးျဖတ္ ပိုင္ခြင့္ရွိေသာ ဖက္ဒရယ္ေျမယာ အုပ္ခ်ဳပ္စီမံမႈစနစ္တစ္ရပ္ သို႔ ေလွ်ာက္လွမ္းရန္ ထုတ္ေဖာ္ျပ ထားသည္။
ဒုတိယသေဘာထားထုတ္ျပန္ခ်က္မွာ ၂၀၂၀ ခုႏွစ္ ေအာက္တိုဘာလတြင္ ထုတ္ျပန္ခဲ့ေသာ ဒို႔ေျမကြန္ရက္၏ရပ္တည္ခ်က္ စာတမ္းျဖစ္သည္။ ၎တို႔ရပ္တည္ခ်က္စာတမ္းတြင္ ကြန္ရက္ အေနျဖင့္ မည္သည့္ ေျမဥပေဒသစ္ တစ္ရပ္အား ေမွ်ာ္လင့္သည္ကို တင္ျပထားသည္။ ႏိုင္ငံ၏ ေျမျပႆနာမ်ားအား ကိုင္တြယ္ေျဖရွင္းရန္ ေျမဥပေဒ သစ္သည္ ေတာင္သူငယ္မ်ား၊ ေက်းလက္ လုပ္သားမ်ား၏ ေျမဆိုင္ရာအခြင့္အေရးမ်ားအား ပံ့ပိုးျခင္းႏွင့္ ျပည္သူမ်ား၏ ေျမအခ်ဳပ္အျခာ ပိုင္စိုးမႈအားေသခ်ာမႈရွိေစရမည္ျဖစ္ေၾကာင္း တိုက္တြန္းထားသည္။ ေျမဥပေဒသစ္သည္ တည္ရွိ ေနေသာ မတူကြဲျပားသည့္ေျမစီမံခန႔္ခြဲမႈစနစ္မ်ား၊ လက္ေတြ႕က်င့္သုံးမႈမ်ားႏွင့္ မတူညီေသာ တိုင္းရင္းသား ေျမမူဝါဒမ်ားအား ရွင္းလင္းစြာ အသိအမွတ္ျပဳရမည္ဟုလည္း ေတာင္းဆိုထား သည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ဥပေဒမူေဘာင္မ်ားႏွင့္မတူညီဘဲ ေကအဲန္ယူအမ်ိဳးသား အစည္းအ႐ုံး၏ ေျမယာမူဝါဒကဲ့သို႔ေသာ ထို မူဝါဒမ်ားမွာ စုေပါင္းလုပ္ပိုင္ခြင့္၊ IDPs ႏွင့္ စစ္ေဘးဒုကၡသည္မ်ား၏ ေျမယာအခြင့္အေရး၊ အမ်ိဳးသမီးမ်ား၏ေျမယာအခြင့္အေရးႏွင့္ ႏိုင္ငံတကာအေကာင္းဆုံး လုပ္ထုံး လုပ္နည္းမ်ား ႏွင့္အေျခခံမူမ်ားအား ရည္ၫြန္းထင္ဟပ္မႈမ်ားအပါအဝင္ ဓေလ့ထုံးတမ္းေျမ လုပ္ပိုင္ခြင့္မ်ားအား အသိအမွတ္ျပဳထားသည္။ ေျမဥပေဒေရးဆြဲမႈျဖစ္စဥ္သည္ မည္သို႔ ျဖစ္ရမည္ ဆိုသည္ကိုလည္း ေဖာ္ျပထားသည္။
TNI အေနျဖင့္ လူသားအားလုံး အထူးသျဖင့္ အမ်ိဳးသမီးမ်ား၊ လူငယ္မ်ား၊ အေျခခံလူတန္းစား၊ ခုခံႏိုင္စြမ္းအားနည္းသူမ်ားႏွင့္ ေဘးဖယ္ၾကဥ္ခံရသူမ်ား၏ ေျမ၊သားငါး၊ သစ္ေတာ၊ ေရႏွင့္ အျခားဆက္စပ္ သယံဇာတမ်ား ထိန္းခ်ဳပ္ပိုင္ခြင့္ႏွင့္ လုပ္ပိုင္ခြင့္ဆိုင္ရာ အခြင့္အေရးမ်ားအား တန္းတူညီမွ်စြာျဖင့္ လူမႈေရးတရားမွ်တမႈအား ျမႇင့္တင္လုပ္ေဆာင္ေနေသာ ျမန္မာႏိုင္ငံရွိ အရပ္ဖက္လူမႈအဖြဲ႕အစည္းမ်ားႏွင့္အတူ စည္းလုံးညီၫြတ္စြာျဖင့္ ရည္တည္လ်က္ရွိသည္။ ေရရွည္ တည္တံ့ၿပီး ဒီမိုကေရစီနည္းလမ္း တက်ရွိေသာ လူမႈတရားမွ်တမႈရွိသည့္ လူမႈအသိုက္အဝန္း တစ္ရပ္အား တည္ေဆာက္ႏိုင္ရန္ စီးပြားေရးဖြံ႕ၿဖိဳးမႈ အတြက္သာ အသားေပးေသာ ေျမမူဝါဒ၊ ဥပေဒမ်ားထက္ လက္ေတြ႕က်င့္သုံးေနသည့္ ဓေလ့ထုံးတမ္း ေျမစီမံအုပ္ခ်ဳပ္မႈစနစ္မ်ား အပါအဝင္ တိုင္းရင္းသားေျမမူဝါဒမ်ား၊ ဥပေဒမ်ားကို ထင္ဟပ္ေသာ ျပည္သူဗဟိုျပဳ ေျမမူဝါဒ၊ ဥပေဒမ်ားအား ကြၽႏ္ုပ္တို႔မွေမွ်ာ္လင့္ပါသည္။ ထိုသို႔ေဖာ္ေဆာင္ရန္ပ်က္ကြက္ျခင္းျဖင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံ ျပည္သူလူထုမ်ား အတြက္ ဒီမိုကေရစီ၊ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ႏွင့္ သာတူညီမွ်ရွိေသာ ဖြံ႕ၿဖိဳးမႈေဖာ္ေဆာင္ရာတြင္ ႀကီးမားသည့္ ေနာက္ဆက္တြဲဆိုးက်ိဳး သက္ေရာက္မႈမ်ား ရွိလာလိမ့္မည္ျဖစ္သည္။
Credits
Authors