ျငိမ္းခ်မ္းေရးသုိ႕ မလွမ္းႏုိင္ေသးသည့္ ျမန္မာ့အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရးမ်ား လဖုိင္ဆုိင္းေရာ္၏ ေဆာင္းပါး

ဒီလိုသေဘာတူစာခ်ဳပ္သာရွိမယ္ဆိုရင္ လက္နက္ကုိင္ျပီး တုိက္ခိုက္ေနစရာမလိုဘဲနဲ႔ ျပည္ေထာင္စုအသစ္ကို တည္ေထာင္တဲ့ေနရာမွာ ႀကံဳေနရတဲ့ နက္နဲတဲ့ႏိုင္ငံေရး၊ တိုင္းရင္းသား အေရးေတြကို ေျဖရွင္းႏုိင္မယ္လုိ႔ လြတ္လပ္ေရးႀကိဳးပမ္းေနတဲ့ တုိင္းရင္းသားေခါင္းေဆာင္ေတြ ယံုၾကည္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ လြတ္လပ္ေရးရၿပီးေနာက္ပုိင္းကစလုိ႔ ယေန႔ထိေအာင္ ပဋိပကၡေတြ မျပတ္တမ္းျဖစ္ေနတာကုိသာ ျမင္ေနရပါတယ္။ ဒါကုိၾကည့္ရင္ ပင္လုံစာခ်ဳပ္မွာ လက္မွတ္ေရးထုိး ခဲ့ၾကတဲ့ ကၽြန္မတုိ႔ဘုိးေဘးေတြမွာ တုိင္းရင္းသားအားလုံးအတြက္ ၿငိမ္းခ်မ္းတဲ့ ႏိုင္ငံေရးအေျဖ တစ္ရပ္ကုိ ႐ုိး႐ုိးသားသားအေကာင္အထည္ေဖာ္ဖုိ႔ အခြင့္အေရးရွိခဲ့ပါရဲ႕လားလုိ႔ ေမးစရာျဖစ္လာပါ တယ္။ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးအတြက္ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ေတြကို ျပန္လည္ႏုိးၾကားလာေစတဲ့ လက္ရွိျပည္သူ႔ အစိုးရလက္ထက္မွာလည္း စစ္ေရးေတြ ျပန္လည္ျပင္းထန္လာေနပါတယ္။ ဒီလုိ အေျခအေနမ်ိဳးမွာ ကၽြန္မတုိ႔ေတြဟာ အတိတ္ကအေတြ႕အႀကံဳကေန သင္ယူစရာ ဘယ္လိုသင္ခန္းစာမ်ား ရွိေနပါ သလဲ။

ကၽြန္မတို႔ရဲ႕ စိုးရိမ္ပူပန္မႈကို နားလည္ဖုိ႔ဆိုရင္ ကခ်င္ေတြရဲ႕ ဝမ္းနည္းစရာေတြနဲ႔ ျပည့္ေနတဲ့ အေတြ႔အၾကံဳကုိ နားလည္ဖုိ႕လုိပါတယ္။ ကၽြန္မတို႔ႏိုင္ငံမွာ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးနဲ႔ ျပန္လည္ရင္ၾကားေစ့ေရး ျဖစ္ေပၚလာဖုိ႔အတြက္ ကခ်င္ေခါင္းေဆာင္မ်ားဟာ အၿမဲပဲ ေရွ႕တန္းက ပါဝင္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ၿဗိတိသွ်ေတြ ကမး္လွမ္းခဲ့တဲ့ ဟုမ္းရူး(Home Rule)ကို ျငင္းပယ္ၿပီး၊ ပင္လံုညီလာခံမွာ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း ဦးေဆာင္တဲ့ အမိ်ဳးသားလြတ္လပ္ေရးလႈပ္ရွားမႈေနာက္ကို ေထာက္ခံ လိုက္ပါဖို႔ က်န္တဲ့တိုင္းရင္းသားေခါင္းေဆာင္ေတြကုိ တိုက္တြန္းခဲ့တာဟာ ကခ်င္ကုိယ္စားလွယ္ ေတြပါ။ ပင္လံုစာခ်ဳပ္ပါ သေဘာတူညီခ်က္ေတြကို လုိက္နာအေကာင္အထည္ေဖာ္တာ ဘယ္တံုးကမွမရွိခဲ့ဘဲ၊ လြတ္လပ္ေရးရဖို႔ အေလာတႀကီးလုပ္ေဆာင္ရင္း လက္နက္ကိုင္လႈပ္ရွား မႈမ်ား ႏုိင္ငံတစ္ဝွမ္း အလ်င္အျမန္ ပ်ံ႕ႏွံ႔လာခဲ့ပါတယ္။

အဲဒီအခ်ိန္ေတြကတည္းကစလို႔ ကခ်င္ေတြဟာ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးရွာပံုေတာ္ကို ဘယ္ေတာ့မွ လက္မေလွ်ာ့ခဲ့ပါဘူး။ လြတ္လပ္ေရးရၿပီးတဲ့ေနာက္ အစိုးရအဆက္ဆက္ အေျပာင္းအလဲျဖစ္တိုင္း လက္နက္ကိုင္အဖြဲ႕မ်ား၊ ဘာသာေရးအသင္းအဖြဲ႔မ်ားနဲ႕ သာမန္ကခ်င္ျပည္သူေတြဟာ ေရရွည္ တည္ၿမဲမဲ့ ႏုိင္ငံေရးအေျဖတစ္ရပ္ေတာ့ ရမွာဘဲလို႔ ယံုၾကည္ၿပီး ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ေဆြးေႏြးပြဲတုိင္းကုိ အားတက္သေရာ ေထာက္ခံခဲ့ၾကပါတယ္။ စစ္အစိုးရ၊ အရပ္သားတစ္ပိုင္းအစိုးရ၊ ေရြးေကာက္ခံ ျပည္သူ႔အစိုးရ စသျဖင့္ ႏိုင္ငံေရးေခတ္ကာလတိုင္းမွာ ၿငိမ္းခ်မ္ေရးရခ်င္တဲ့ ျပင္းျပတဲ့ဆႏၵဟာ ဆက္လက္ခုိင္ၿမဲေနပါတယ္။

၁၉၉၄ ခုႏွစ္မွာ ႏိုင္ငံေတာ္ၿငိမ္ဝပ္ပိျပားမႈတည္ေဆာက္ေရးအဖြဲ႕လက္ထက္ စစ္အစိုးရနဲ႔ ႏွစ္ဦးသေဘာတူ အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရးစာခ်ဳပ္ကို ခ်ဳပ္ဆိုခဲ့စဥ္က ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ေတြ အလြန္ကို ျမင့္ျမင့္မားမား ထားခဲ့ၾကပါတယ္။ ကခ်င္လူမ်ိဳးအမ်ားစုအတြက္ေတာ့ အေမွာင္လမ္းရဲ႕ အဆံုးမွာ ႏိုင္ငံေရးအလင္းေရာင္ကို ပထမဆံုးျမင္ခဲ့ရၿပီလို႔ ယူဆခဲ့ၾကပါတယ္။ ကခ်င္လြတ္ေျမာက္ေရးအဖြဲ႕ (KIO) ဟာလည္း ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒသစ္တစ္ရပ္ကို ေရးဆြဲဖို႔ အမိ်ဳးသားညီလာခံကို တက္ေရာက္ခဲ့ပါတယ္။

သို႔ေသာ္လည္း တစ္ႏိုင္ငံလံုးၿငိမ္းခ်မ္းေရးႏွင့္ အားလံုးပါဝင္ႏိုင္ေရး ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ေတြဟာ ေနာက္ဆံုးမွာ တစ္စစီ ျဖစ္ခဲ့ရပါတယ္။ ဒီေနရာမွာ အေရးႀကီးတာတစ္ခုကို ေထာက္ျပရမယ္ဆိုရင္ ၁၇ ႏွစ္ ၾကာခဲ့တဲ့ အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရး ၿပိဳလဲခဲ့ရတာဟာ ကခ်င္ေတြဘက္က လံုေလာက္တဲ့ အားထုတ္မႈ မရွိခဲ့လုိ႔ မဟုတ္ဘူးဆိုတာပါ*။ စစ္အစိုးရရဲ႕ တင္းက်ပ္တဲ့ စည္းမ်ဥ္းကန္႔သတ္မႈေတြ ရွိေနတဲ့ၾကားထဲကကုိ ကခ်င္အဖြဲ႔အစည္းေတြဟာ ဆယ္စုႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ စစ္ေဘးသင့္ခဲ့တဲ့ ျပည္သူေတြရဲ႕ အေရးတႀကီးလုိအပ္ခ်က္မ်ားကို ျဖည့္ဆည္းကုစားေပးႏိုင္ဖို႔ ျဖစ္ႏိုင္သမွ် နည္းလမ္းေပါင္းမ်ားစြာရွာၿပီး ႀကိဳးစားခဲ့ၾကပါတယ္။ ေက်းရြာအေျချပဳဖြံ႕ၿဖိဳးေရးလုပ္ငန္းမ်ား တိုးပြားလာသလုိ၊ KIO ဟာလည္း အျခားၿငိမ္းခ်မ္းေရးအဖြဲ႔မ်ားနွင့္အတူ ေဒသဖြံ႕ၿဖိဳးေရးကို လုပ္ေဆာင္ခဲ့ပါတယ္။ တစ္ခ်ိန္ထဲမွာပဲ အေျခခံဥပေဒျပင္ဆင္ေရးဆြဲႏိုင္ေရးနဲ႕ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးကို အာမခံႏိုင္မဲ့ ျပည္သူ႔ကိုယ္စားျပဳ ေရြးေကာက္ခံအစုိးရတစ္ရပ္ေပၚထြန္းလာဖို႔ ေရြးေကာက္ပြဲ က်င္းပႏိုင္ေရးကိုလည္း တိုက္တြန္းလုပ္ေဆာင္ခဲ့ပါတယ္။

အထက္မွာေဖာ္ျပခဲ့တဲ့ ရည္မွန္းခ်က္ေတြျပည့္ဝေစဖို႔အတြက္ ေကအိုင္အိုနဲ႔ အျခားၿငိမ္းခ်မ္းေရးအဖြဲ႔ ၁၂ ဖြဲ႔ဟာ ဖက္ဒရယ္စနစ္ေပၚထြန္းလာဖုိ႔ ဘံုေမွ်ာ္မွန္းခ်က္တစ္ရပ္ကို အမ်ိဳးသားညီလာခံကို တင္သြင္းခဲ့ပါတယ္။ ဒါကလည္း ၁၉၄၇ ခုႏွစ္ ပင္လံုညီလာခံမွာ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းနဲ႔တကြ ျပည္ေထာင္စုတည္ေထာင္သူေခါင္းေဆာင္မ်ား ကတိျပဳခဲ့တဲ့ တန္းတူညီမွ်ေရးနဲ႔ ကိုယ္ပုိင္ ျပဌာန္းခြင့္ရွိေရးကို အာမခံေပးႏို္င္ဖုိ႕ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ သို႔ေသာ္လည္း အဲဒီအဆိုျပဳလႊာဟာ ဖိုင္တြဲထားပါ့မယ္ဆိုတဲ့ ကတိတစ္လံုးနဲ႔တင္ ဥေပကၡာျပဳခံလုိက္ရပါတယ္။ တစ္ခ်ိန္ထဲမွာဘဲ ပတ္ဝန္းက်င္ပ်က္စီးျခင္း၊ ေျမယာသိမ္းယူျခင္းနဲ႔ လူ႔အခြင့္အေရးအမ်ိဳးမ်ိဳးခ်ိဳးေဖာက္ျခင္း စတဲ့ ဆိုးဝါးတဲ့ဖိႏွိပ္မႈ၊ အက်င့္ပ်က္ျခစားမႈ ပံုစံသစ္ေတြ ေပၚထြက္လာခဲ့ပါတယ္။ ေနာက္ထပ္ပိုၿပီး စိတ္ပ်က္စရာ ေကာင္းတာကေတာ့ ၂၀၁၀ အေထြေထြေရြးေကာက္ပြဲမွာ ပါဝင္ယွဥ္ၿပိဳင္ႏိုင္ဖို႔ ကခ်င္လူထုကို ကုိယ္စားျပဳမဲ့ ႏုိင္ငံေရးပါတီေတြ ဖြဲ႔စည္းဖို႔ ႀကိဳးစားမႈဟာလည္း ပိတ္ပင္တားဆီးျခင္း ခံခဲ့ရပါတယ္။

အက်ိဳးဆက္အေနနဲ႔ကေတာ့ ဘ၀လံုၿခံဳမႈနဲ႕တိုးတက္မႈကို ကခ်င္ျပည္သူ အနည္းစုကသာ ျမင္ခဲ့ရျပီး၊ က်န္အမ်ားစုအတြက္ကေတာ့ စစ္နဲ႔ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ဘာမ်ားကြာျခားေသးလဲလို႔ ေမးစရာျဖစ္ခဲ့ရပါတယ္။ ၁၇ ႏွစ္တု္ိင္ တည္ၿမဲခဲ့တဲ့ အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရးဟာ ၂၀၀၈ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒရဲ႕ အရိပ္အမုိးေအာက္မွာ ဖြဲ႔စည္းခဲ့တဲ့ သမၼတဦးသိန္းစိန္ ဦးေဆာင္တဲ့ အရပ္သားတစ္ပိုင္းအစိုးရ တက္လာတာနဲ႕တစ္ၿပိဳင္တည္း ၿပိဳပ်က္ခဲ့ပါတယ္။ တပ္မေတာ္အေနနဲ႔ တိုက္ေလယာဥ္၊ စစ္သံုးရဟတ္ယာဥ္၊ လက္နက္ႀကီး စသျဖင့္ နည္းပညာအဆင့္ျမင့္တဲ့ စစ္လက္နက္မ်ားကို အတိုင္းအဆမရွိ အသံုးျပဳၿပီး တုိက္ခုိက္တဲ့အခါ ကခ်င္လူမ်ိဳး ျပည္သူေပါင္း ၁၀၀,၀၀၀ ေက်ာ္ဟာ အသက္ေဘးကလြတ္ဖို႔ အစိုးရတပ္ေတြနဲ႔ ေဝးရာဆီကို ထြက္ေျပးၾက ရပါတယ္။ အမ်ားစုဟာ စစ္ေရွာင္စခန္းေတြမွာ ယေန႔တိုင္ ပင္ပန္းဆင္းရဲစြာနဲ႕ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္မဲ့ ေနထုိင္ေနၾကရပါတယ္။ တစ္ခ်ိန္ထဲမွာပဲ ျမစ္ဆံုေရကာတာ စီမံကိန္းႀကီးကုိ သမၼတဦးသိန္းစိန္က ယာယီရပ္ဆိုင္းထားခဲ့ေပမဲ့ ေက်ာက္စိမ္း၊ သစ္ စတဲ့ သဘာဝ သံယံဇာတေတြကို မတရားထုတ္ယူ အသံုးျပဳတာေတြဟာ တိုးျမွင့္လာခဲ့ပါတယ္။ ဒီလုိတရားလက္လြတ္ ဖိႏွိပ္ႏွိမ့္ခ်ဆက္ဆံျခင္းဟာ မ်ိဳးဆက္သစ္ေတြအတြက္ နာက်င္နစ္နာရျခင္းကိုသာ တိုးပြားလာေစခဲ့ပါတယ္။ ခုဆိုရင္ ကခ်င္အမ်ားစုဟာ စစ္မွန္ၿပီးလက္ေေတြ႕က်တဲ့ ႏိုင္ငံေရးအေျဖတစ္ရပ္ကုိ မရမခ်င္း လက္နက္ကိုင္ ေတာ္လွန္ေရးကို မစြန္႔သင့္ဘူးလုိ႔ ပိုၿပီးစြဲစြဲၿမဲၿမဲ ထင္ျမင္လာၾကပါတယ္။

ဒီလိုအခက္အခဲေတြရွိေပမဲ့ ကခ်င္ေခါင္းေဆာင္ေတြဟာ အခြင့္အေရးေပၚလာတိုင္း ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ေဆြးေႏြးပြဲေတြမွာ ပါဝင္ေနခဲ့ပါတယ္။ တို္က္ပြဲေတြျပန္ျဖစ္ခဲ့တဲ့ ၂၀၁၁ ကစျပီး သမၼတဦးသိန္းစိန္ အစုိးရနဲ႕ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးေဆြးေႏြးမႈေတြကို ဆက္လက္လုပ္ေဆာင္ခဲ့ပါတယ္။ ၂၀၁၃ ေအာက္တုိဘာ ကုိေရာက္ေတာ့ သေဘာတူညီမႈတစ္ခုကို ရခဲ့ပါတယ္။ အက်ိဳးဆက္အေနနဲ႕ ႏုိင္ငံေရးအေျဖ တစ္ရပ္ကုိရဖုိ႕ ဗဟုိအစုိးရနဲ႔ ေဆြးေႏြးတဲ့အခါ အျခား တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္အဖြဲ႔ေတြနဲ႔အတူ စုေပါင္းေဆြးေႏြးညွိႏႈိင္းဖို႔ အခြင့္အေရးကုိ ရရွိခဲ့ပါတယ္။

ဒါေပမဲ့လည္း ႏုိင္ငံေရးအျမင္သေဘာထားကြဲလြဲမႈမ်ား မၾကာခင္မွာပဲ ျဖစ္ေပၚလာခဲ့ပါတယ္။ ပထမအေနနဲ႕ ႏုိင္ငံေရးျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈဟာ လႊတ္ေတာ္နဲ႔ တုိင္းရင္းသားၿငိမ္းခ်မ္းေရး ေဆြးေႏြးမႈ ျဖစ္စဥ္ နွစ္ခုၾကားမွာ တစ္ကန္႔စီသီးျခား ျဖစ္ေနပါတယ္။ ဒုတိယအေနနဲ႔ သမၼတဦးသိန္းစိန္အစိုးရနဲ႔ ၂၀၁၆ ေအာက္တုိဘာမွာ“တစ္ႏုိင္ငံလုံးအပစ္အခတ္ရပ္စဲေရး သေဘာတူစာခ်ဳပ္ (NCA)” ကို လက္မွတ္ေရးထိုးထားတဲ့ တုိင္းရင္းသားလက္နက္ကုိင္အဖြဲ႔ ရွစ္ဖြဲ႕နဲ႔ မထိုးရေသးတဲ့အဖြဲ႕အမ်ားစု ၾကားမွာလည္း တစ္ကန္႔စီ ျဖစ္ေနပါတယ္။ KIO အပါအဝင္ အမ်ားစုကေတာ့ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ျဖစ္စဥ္မွာ အားလံုးပါဝင္ခြင့္ျပဳတာကို ေစာင့္ဆိုင္းျပီးမွ လက္မွတ္ေရးထိုးလုိၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။

အျမင္သေဘာထားကြဲလြဲမႈမ်ားစြာရွိေနေပမဲ့ ၂၀၁၆ မတ္လကစျပီး ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ဦးေဆာင္တဲ့ အမ်ိဳးသားဒီမိုကေရစီအဖြဲ႔ခ်ဳပ္က အစိုးရတာဝန္မ်ားကို ယူလာတဲ့အခါ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးနဲ႔ ျပန္လည္ရင္ၾကားေစ့ေရး နိဒါန္းသစ္တစ္ရပ္ဟာ လက္တစ္ကမ္းအလုိကို ေရာက္လာၿပီဆိုၿပီး ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္မ်ားတိုးပြားလာခဲ့ပါတယ္။ အစိုးရဖြဲ႔စည္းပံုဟာ ဗဟုိထိန္းခ်ဳပ္တဲ့ တစ္စုတစ္ဖြဲ႔ကသာ ၾသဇာလႊမ္းမိုးထားတဲ့စနစ္မ်ိဳး ျဖစ္ေနၿပီး၊ ၂၀၀၈ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒကလည္း စိုးမိုးေနဆဲ ဆုိေပမဲ့ ျမန္မာ့အနာဂတ္အတြက္ အျပဳသေဘာရႈျမင္မႈေတြ ပုိရွိလာၾကပါတယ္။ တကယ္တမ္း က်ေတာ့ ၁၉၆၂ ခုႏွစ္ကစျပီး ဒီကေန႔ထိေအာင္ တပ္မေတာ္ဟာ တစ္ခုတည္းေသာ အာဏာပိုင္ အဖြဲ႕အစည္းျဖစ္ျပီး၊ အစိုးရအဖြဲ႕မွာလည္း ျပန္လည္တြန္းလွန္ႏုိင္ဖို႔ မျဖစ္ႏိုင္ေလာက္ေအာင္ တပ္မေတာ္က ေနရာတုိင္းမွာ ျဖန္႔က်က္ခ်ဳပ္ကုိင္ထားတာျဖစ္ပါတယ္။

မၾကာေသးခင္ကပဲ က်င္းပၿပီးစီးခဲ့တဲ့ “၂၁ ရာစုပင္လံုညီလာခံ” ကို KIO ကလည္း တက္ေရာက္ ခဲ့ပါတယ္။ ဒီညီလာခံအၿပီးမွာ ၿငိမ္းခ်မ္းတဲ့ အေျပာင္းအလဲ ျဖစ္ေပၚလာဖို႔ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္မ်ား ပုိမိုျမင့္တက္လာခဲ့ပါတယ္။ သီးျခားစီျဖစ္ေနတဲ့ လႊတ္ေတာ္နဲ႕ တိုင္းရင္းသား ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလုပ္ငန္း စဥ္ေတြကို အမ်ားျပည္သူအကိ်ဳးကို ေရွ႕႐ႈၿပီး ေပါင္းစည္းႏုိင္ခဲ့ၿပီလို႔ ယူဆစရာ ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။

ဒီလုိေမွ်ာ္လင့္ခဲ့ၾကတဲ့ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလမ္းစဟာ အခ်ိန္တိုအတြင္းမွာပဲ ေပ်ာက္ကြယ္သြားခဲ့ျပန္ပါ တယ္။ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးေဆြးေႏြးပြဲမ်ား ျပဳလုပ္ေနစဥ္မွာပဲ တပ္မေတာ္ရဲ႕ ထိုးစစ္မ်ားဟာ အရွိန္ျမွင့္လာ ခဲ့ပါတယ္။ ၂၀၁၆ စက္တင္ဘာလလယ္ေလာက္မွာ တိုက္စစ္အရွိန္ျမွင့္လာျပီး KIO စခန္းေတြကို လက္နက္ႀကီးမ်ားအျပင္ ေလေၾကာင္းကပါ အျပင္းအထန္တုိက္ခို္က္ခဲ့ပါတယ္။ ၂၀၁၆ ေအာက္တုိဘာ ၁၄ ရက္ေန႔မွာ ကုလသမဂၢ လူသားခ်င္းစာနာမႈအေရးကိစၥမ်ားဆိုင္ရာ ဒုတိယအေထြေထြအတြင္းေရးမွဴးခ်ဳပ္နဲ႕ အေရးေပၚကယ္ဆယ္ေရးဆုိင္ရာ ေပါင္းစပ္ညွိႏႈိင္းေရးမွဴး စတီဖင္အိုဘရိုင္ယန္က အခ်ိဳ႕ေနရာေတြမွာ စစ္ေရွာင္ျပည္သူမ်ားဆီကို ေပးပို႔ရမဲ့အကူအညီေတြကို အာဏာပုိင္မ်ားက ပိတ္ဆို႔တားဆီးထားတာကို စုိးရိမ္မိတယ္လို႔ ေျပာဆုိခဲ့ပါတယ္။ ဆက္လက္ၿပီး မစၥတာအိုဘရိုင္ယန္က “စစ္ေဘးကေန လြန္ခဲ့တဲ့ငါးႏွစ္ေက်ာ္က ထြက္ေျပးခဲ့သူေတြနဲ႔ ကၽြန္ေတာ္ စကားေျပာခဲ့ပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ သူတုိ႔ဟာ ကိုယ့္အိမ္ကိုယ္ျပန္ႏုိင္ဖုိ႕ ေသနတ္သံေတြ တိတ္သြားေအာင္ ေစာင့္ေနရသူေတြပါ” လုိ႔ေျပာခဲ့ပါတယ္။

ဒီလိုအျဖစ္ေတြဟာ ကခ်င္လူမ်ိဳးေတြအတြက္ ေျဖရွင္းဖုိ႕ခက္လွတဲ့ ပေဟဠိတစ္ခု ကာလရွည္ၾကာ ရွိေနတာကို မီးေမာင္းထိုးျပေနတာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ တကယ္တမ္းက်ေတာ့ အစုိးရနဲ႔ တပ္မေတာ္သာ ဆႏၵရွိမယ္ဆိုရင္ ထိုးစစ္ေတြ ရပ္သြားတာ ၾကာၿပီဆိုတာကို သူတုိ႔ေကာင္းေကာင္း သိေနလုိ႔ပါပဲ။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ ၁၇ ႏွစ္ၾကာေအာင္ ထိန္းထားႏုိင္ခဲ့တဲ့ အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရးဟာ အေကာင္းဆံုးသက္ေသသာဓက ျဖစ္ေနလုိ႔ပါပဲ။ သုိ႕ေသာ္လည္း ၿပီးခဲ့တဲ့ ငါးႏွစ္တာကာလကို ျပန္ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးေဆြးေႏြးပြဲေတြရွိတိုင္း ဒါမွမဟုတ္ ေၾကျငာခ်က္ေတြ ထုတ္ျပန္တိုင္း တပ္မေတာ္ရဲ႕ စစ္ဆင္ေရးေတြဟာ ေလ်ာ့မသြားပဲ ပုိတိုးလာတာသာ ေတြ႔ရပါ တယ္။

အမိ်ဳးသားဒီမိုကေရစီအဖြဲ႔ခ်ဳပ္(NLD) က ဦးေဆာင္တဲ့ အစိုးရဟာ တပ္မေတာ္ရဲ႕ ထိုးစစ္အေပၚမွာ သိသိသာသာႀကီးကို ကိုယ္နဲ႔မဆုိင္သလုိ ဆိတ္ဆိတ္ေနတဲ့အေပၚမွာလည္း စိုးရိမ္မႈေတြ တိုးပြားလာေနပါတယ္။ ႏုိင္ငံေတာ္ရဲ႕ အတုိင္ပင္ခံပုဂၢိဳလ္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က ေနျပည္ေတာ္ မွာ က်င္းပခဲ့တဲ့ တစ္ႏုိင္ငံလုံးအပစ္အခတ္ရပ္စဲေရး သေဘာတူညီခ်က္ေရးထုိးျခင္း တစ္ႏွစ္ျပည့္ အခမ္းအနားမွာ တိုင္းရင္းသားအဖြဲ႔ေတြကသာ NCA ကို လက္မွတ္ထုိးလုိက္တာနဲ႔ တုိက္ပြဲေတြ ၿပီးသြားမွာပဲလုိ႔ သေဘာရတဲ့စကားကို ေျပာခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီလုိ အျမင္မ်ိဳးကို ၾကည့္ရင္ NLD ဟာ ဒီျပႆနာရဲ႕ အတိမ္အနက္ကို နားမလည္ႏိုင္တာလား ဒါမွမဟုတ္ ရင္ဆိုင္ေျဖရွင္းဖို႔ အစြမ္းမရွိတာလားဆိုတဲ့ စိုးရိမ္ပူပန္မႈေတြလည္း ရွိလာေနပါတယ္။ ဒီလို အျမင္မ်ိဳးဟာ တကယ္ပဲ အစုိးရရဲ႕ ယံုၾကည္ခ်က္သာ ျဖစ္ေနမယ္ဆိုရင္ NCA ဟာ အဖြဲ႕တိုင္းအတြက္ ပါဝင္ခြင့္ ေပးထားတာမဟုတ္ဘူးဆိုတာရယ္၊ တပ္မေတာ္ဟာလည္း NCA ကို အမွန္တကယ္ ေလးစား လိုက္နာမႈ ရွိမေနဘူးဆိုတဲ့အခ်က္ကို မ်က္ကြယ္ျပဳရာ ေရာက္ေနပါတယ္။ သက္ေသသာဓက အေနနဲ႔ကေတာ့ မၾကာေသးခင္ကမွ ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ NCA လက္မွတ္ေရးထုိးထားၿပီးျဖစ္တဲ့ ကရင္ျပည္နယ္မွာ ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့တုိက္ပြဲမ်ားနဲ႕ ရွမ္းျပည္နယ္ေတာင္ပုိင္းက RCSS တုိ႔ကို တပ္မေတာ္ကတိုက္ခုိက္ခဲ့တဲ့ ျဖစ္စဥ္ေတြကို ေထာက္ရႈႏုိင္ပါတယ္။ ဆယ္စုႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ပဋိပကၡႏွင့္ စစ္အစိုးရအုပ္ခ်ဳပ္မႈရွိခဲ့တဲ့ ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ႕ ႏိုင္ငံေရးအကူးေျပာင္းဟာ အင္မတန္ ခက္ခဲတဲ့ လုပ္ငန္းတစ္ရပ္ ျဖစ္တယ္ဆိုတာကို နားလည္ၾကပါတယ္။ ဒီလိုပဲ ကမၻာေပၚက တျခားႏိုင္ငံေတြဟာလည္း ျပည္သူလူထုရဲ႕အက်ိဳးကို အမွန္တကယ္ကုိယ္စားျပဳတဲ့ ဒီမိုကေရစီ စနစ္ကို တည္ေထာင္ရာမွာ အခက္အခဲအမ်ိဳးမ်ိဳး ရွိၾကတာကိုလည္း အသိအမွတ္ ျပဳပါတယ္။ ဥေရာပသမဂၢအဖြဲ႔ကို ဥပမာအေနနဲ႔ ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ အဖြဲ႔ဝင္ႏိုင္ငံေတြၾကားမွာ မညီမွ်မႈေတြ၊ ဗဟုိထိန္းခ်ဳပ္မႈနဲ႔ အာဏာရွင္ဆန္ဆန္ဆက္ဆံတာေတြ စတဲ့ ျပႆနာေတြကို ေတြ႔ရပါမယ္။ ဥေရာပသမဂၢနဲ႔ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ အေတြ႔အၾကံဳ ေနာက္ခံသမိုင္းေၾကာင္းေတြ မတူညီဘူးဆိုတာကို သိပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဒီလုိမမွ်တမႈ၊ မညီမွ်မႈေတြကို ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ပံုစံတစ္မ်ိဳးနဲ႔ ျမင္ေနရပါတယ္။ တပ္မေတာ္ဟာ အာဏာရွင္ဆန္တဲ့ ႏုိင္ငံေရး၊ စီးပြားေရး အစုအဖဲြ႔ တစ္ခုျဖစ္လာျပီး၊ တက္လာတဲ့အစိုးရမွန္သမွ် စစ္အစိုးရပဲျဖစ္ျဖစ္၊ ေရြးေကာက္ခံအရပ္သားအစိုးရပဲျဖစ္ျဖစ္ စစ္တပ္နဲ႔ နီးစပ္ေအာင္ ႀကိဳးစားရင္း၊ စစ္အာဏာရွင္စနစ္ တည္ျမဲေအာင္ ဆက္ၿပီးပံ႔ပုိးေပးေနတာကုိသာ ေတြ႕ရပါတယ္။

ျပည္ေထာင္စုႀကီးျဖစ္လာေအာင္ ပူးတြဲတည္ေထာင္ခဲ့ၾကတဲ့ ကခ်င္ေတြအတြက္ကေတာ့ ဒီလုိမမွ်တတဲ့ ေရြးေကာက္မခံဘဲ အုပ္ခ်ဳပ္ေနတဲ့စနစ္ကို ကိုယ့္နည္းကုိယ့္ဟန္နဲ႔ တြန္းလွန္ေနတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဘယ္သူေတြဘယ္လိုပဲျမင္ေနပါေစ ကခ်င္ေတြအေနနဲ႔ကေတာ့ သူတုိ႔ အခြင့္အေရးကို သူတုိ႔ကုိယ္တုိင္ ကာကြယ္ေနမွာျဖစ္ၿပီး၊ စစ္ေရးနဲ႔အၾကမ္းဖက္မႈေတြကိုလည္း အၿမဲတြန္းလွန္ေနမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ လြတ္လပ္ေရးရၿပီးကတည္းက အေတြ႔အႀကံဳေတြကို ျပန္ၾကည့္လိုက္ရင္ ဒီေတာ္လွန္ေရးဟာ ကခ်င္ေတြအတြက္ေတာ့ ဆက္လက္ရပ္တည္ရွင္သန္ႏုိင္ဖို႔အတြက္ ရုန္းကန္မႈတစ္ခုျဖစ္တယ္ဆိုတာ သိသာထင္ရွားပါတယ္။ ႏိုင္ငံအႏွံ႕ တစ္ျခားတုိင္းရင္းသား ေပါင္းစုံပါ ခံစားေနရတဲ့ ဒီဒုကၡမ်ိဳးဟာ အခ်င္းခ်င္းၾကားက ဆက္ဆံေရးေတြကို ထိခုိက္ပ်က္စီး ေစပါတယ္။ ယခုလည္းပဲ ဗမာတုိင္းရင္းသားအမ်ားစု ဦးေဆာင္တဲ့ အစုိးရသစ္အေနနဲ႕ အေျဖရွာဖို႕ ႀကိဳးစားေနတာကို ေတြ႕ရပါတယ္။ ကခ်င္လူမ်ိဳးအမ်ားစုဟာ ဗမာအထက္တန္းလႊာ အီလိ (Elite) ေတြအေပၚမွာ “သူတို႕ဗမာအခ်င္းခ်င္း အဆင္မေျပတဲ့အခါတုိင္း တုိ႕ေတြကို ေသြးခြဲၿပီး၊ ျဖစ္လာတဲ့ျပႆနာအေပၚမွာ အျမတ္ထုတ္မယ္၊ သူတို႕ခ်င္းတည့္ျပီဆုိရင္ေတာ့ စုေပါင္းျပီး တုိ႕ေတြကို အမ်ိဳးျဖဳတ္မယ္” လို႕ ျမင္ေနၾကတာဟာ ဝမ္းနည္းစရာပါ။

ျမန္မာ့အနာဂတ္ဟာ ေရွ႕မွာဆက္ၿပီး ေတာက္ပႏိုင္ပါေသးတယ္။ ဒါေပမဲ့ စစ္တပ္ရဲ႕ထုိးစစ္ေတြသာ ဆက္တုိးလာေနမယ္ဆိုရင္ ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ လက္နက္နဲ႕ေျဖရွင္းပစ္မယ္ဆုိတဲ့ စစ္ဝါဒဟာ ကခ်င္ေတြအတြက္ပဲျဖစ္တဲ့ သီးျခားျပႆနာမဟုတ္ပဲ တစ္ႏုိင္ငံလုံးနဲ႕ဆုိင္တဲ့ ျပႆနာဆုိတာကို အသိအမွတ္ျပဳဖုိ႕ သိပ္အေရးႀကီးပါတယ္။ တကယ္လုိ႕မ်ား စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးဘက္ကို ေနာက္ျပန္လွည့္ခဲ့မယ္ဆုိရင္ ဆယ္စုႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ အထုအေထာင္းခံလာရတဲ့ ကခ်င္ေတြအဖို႕ သိပ္မထူးေတာ့ေပမဲ့၊ ဒီမုိကေရစီအေျပာင္းအလဲျဖစ္ေပၚလာဖို႕ ဝုိင္းႀကိဳးစားေနသူအားလုံး အတြက္ေတာ့ အလြန္စုိးရိမ္ရမယ့္ အခ်က္ျဖစ္ေနပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရးအေျဖကို စစ္ေျမျပင္မွာ ဘယ္ေတာ့မွ ရွာလုိ႕ေတြ႕မွာ မဟုတ္ပါဘူး။ စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးသာ ျပန္ျဖစ္ခဲ့မယ္ဆုိရင္ အႏိုင္ရသူ တစ္ဦးမွ မရွိဘဲ အားလုံးဟာ အရႈံးႀကီးရႈံးၾကရပါမယ္။ စစ္ေရးနဲ႕အရင္ဆုံးေျဖရွင္းမယ္ဆုိတဲ့ ဗ်ဴဟာကို ဘယ္ေတာ့မွ လက္လႊတ္မွာမဟုတ္သလုိ လက္ရွိႏိုင္ငံေရးအခင္းအက်င္းကေနလည္း ၿငိမ္းခ်မ္းေရးနဲ႕ ဒီမုိကေရစီေျခလွမ္းကို လွမ္းႏိုင္မွာမဟုတ္ပါဘူး။ ပုိဆုိးမွာက ျမန္မာႏုိင္ငံဟာ ပဋိပကၡ - အပစ္ရပ္ျခင္း - ကတိပ်က္ျခင္း စတဲ့ သံသရာထဲက ႐ုန္းမထြက္ႏုိင္ဘဲ၊ ႏုိင္ငံေတာ္ တည္ေဆာက္ေရးနဲ႔ တုိးတက္ေအာင္ျမင္ေရးဟာလည္း အ႐ႈံးနဲသာ ဆက္ၿပီးရင္ဆုိင္ေနရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

ဒါေၾကာင့္ ၿငိမ္းခ်မ္းတဲ့နည္းလမ္းနဲ႕ အေျဖရွာဖုိ႔ဆုိတာ ကၽြန္မတုိ႔အားလုံးရဲ႕ ပုခုံးေပၚကုိ ေရာက္လာၿပီျဖစ္ပါတယ္။ ႏုိင္ငံေရးပါတီမ်ား၊ တုိင္းရင္းသားလက္နက္ကုိင္အဖြဲ႕မ်ား၊ အရပ္ဖက္ လူမႈေရးအသင္းအဖြဲ႕မ်ား၊ သတင္းမီဒီယာမ်ား၊ ဘာသာေရးအသင္းအဖြဲ႕မ်ား၊ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးအတြက္ အစုအဖြဲ႕ ဒါမွမဟုတ္ တစ္ကုိယ္ေတာ္လႈပ္ရွားသူမ်ားဟာ ေပါင္းစည္းစုဖြဲ႕ၿပီး လုပ္ၾကရပါမယ္။ “စစ္ပြဲမ်ား ခ်က္ခ်င္းရပ္လုိ႕” ေျပာရမဲ့အခ်ိန္ေရာက္လာပါၿပီ။ အင္မတန္အေရးႀကီးတဲ့ ႏုိင္ငံလုံးဆုိင္ရာအေျပာင္းအလဲကာလမွာ လက္နက္ကုိင္ပဋိပကၡေတြ သူ႕ဘာသာ ၿပီးသြားေအာင္ ေစာင့္ၾကပါဦး။ ၿပီးမွ လုိတာဆက္လုပ္ၾကတာေပါ့ဆုိတဲ့ ခံယူခ်က္ေတြဟာ အလုပ္မျဖစ္ေတာ့ပါဘူး။

ျမန္မာျပည္သူတစ္ရပ္လုံးရဲ႕ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးအတြက္ ႏိုးၾကားမႈဟာ အရွိန္ရေနပါၿပီ။ ခုခ်ိန္မွာေတာ့ သမၼတဦးသိန္းစိန္ လက္ထက္တုန္းက ျမစ္ဆုံဆည္ေဆာက္မဲ့ကိစၥကုိ ရပ္တန္႔ေအာင္ လုပ္ႏုိင္ခဲ့တဲ့ “ဧရာ၀တီကုိ ကယ္တင္စုိ႕” ဆုိတဲ့ တစ္ႏုိင္ငံလုံးလႈပ္ရွားမႈနဲ႕တူတဲ့ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးအတြက္ လူထုလႈပ္ရွားမႈတစ္ရပ္ကုိ ၀ုိင္း၀န္းလုပ္ေဆာင္ဖုိ႕ လုိေနပါၿပီ။ သိပ္ေနာက္မက်ေသးခင္မွာ လူမ်ိဳး၊ ဘာသာ၊ ေနရာေဒသ၊ ႏုိင္ငံေရးအေရာင္အေသြး အစုံအလင္ပါ၀င္တဲ့ လူေတြအားလုံး စစ္ပြဲေတြရပ္ဖုိ႕ တစ္သံတည္း စုစည္းညီညြတ္စြာနဲ႕ ေတာင္းဆုိၾကရပါမယ္။

ခုတစ္ေလာမွာ ကခ်င္ျပည္သူေပါင္း ေသာင္းခ်ီစုစည္းၿပီး တုိက္ပြဲေတြ ျဖစ္ပြားေနတာကို ဆန္႔က်င္ဆႏၵျပဖုိ႔အတြက္ လမ္းေပၚကို ထြက္လာေနၾကပါတယ္။ သူတို႔ရဲ႕ဆႏၵကိုေရာင္ျပန္ဟပ္တဲ့ အေနနဲ႔ NLDရဲ႕ ကခ်င္ျပည္နယ္ တုိင္းရင္းသားေရးရာေကာ္မတီဥကၠဌ ေဒၚရွီလာနန္ေတာင္နဲ႔ အျခားလႊတ္ေတာ္ကုိယ္စားလွယ္မ်ား ဝုိင္းဝန္းလက္မွတ္ေရးထုိးထားတဲ့ ေမတၱာရပ္ခံလႊာ တစ္ေစာင္ကို ႏုိင္ငံေတာ္အတို္င္ပင္ခံပုဂၢိဳလ္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ဆီကို ေပးပို႔ခဲ့ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ဟားခါး၊ ထန္တလန္၊ ရန္ကုန္၊ မႏၱေလးနဲ႔ အျခားၿမိဳ႕ေတြမွာလည္း ဗမာအပါအဝင္ တုိင္းရင္းသားေပါင္းစံုက စစ္ေဘးသင့္ျပည္သူေတြရဲ႕ ဒုကၡကုိ စာနာမႈအျပည့္နဲ႕ စစ္ပြဲမ်ားကို ဆန္႔က်င္တဲ့ဆႏၵျပမႈမ်ားကို ျပဳလုပ္ခဲ့ၾကပါတယ္။ စစ္ပြဲေတြဟာ ဒီမုိကေရစီအကူးအေျပာင္းအေပၚ ဆုိးက်ိဳးသက္ေရာက္ေနတယ္ဆုိတာကုိ ျပည္သူေတြ သိရွိနားလည္ၿပီး စစ္ပြဲေတြခ်ဳပ္ၿငိမ္းဖုိ႕ ကုိယ္တုိင္ပါ၀င္လာၾကတာတဲ့အတြက္ ကၽြန္မအေနနဲ႕ အင္မတန္အားရ ေက်းဇူးတင္မိပါတယ္။

ဒါေၾကာင့္မို႔ ျမန္မာႏုိင္ငံတစ္ဝွမ္းလံုးက ျပည္သူမ်ား၊ ႏုိင္ငံေရးပါတီမ်ား၊ ဘာသာေရး အသင္းအဖြဲ႔မ်ား၊ အရပ္ဖက္အဖြဲ႔အစည္းမ်ား၊ ဒါ့အျပင္ အျခားႏုိင္ငံအသီးသီးမွာ ရွိၾကတဲ့ ျမန္မာမ်ားအေနနဲ႔ ကခ်င္တုိင္းရင္းသားေတြနဲ႕အတူ အျခားတိုင္းရင္းသားမ်ားအားလံုး ခံစားေနရတဲ့ ဒုကၡကို စာနာနားလည္မႈနဲ႔ တစ္သားတည္းရွိမႈတုိ႔ိကို ျပသဖို႔ အားလံုးဝိုင္းဝန္းစုစည္းၿပီး ေအာက္ပါအခ်က္ေတြကို တစ္ညီတစ္ညြတ္တည္း ေတာင္းဆိုေစခ်င္ပါတယ္။

• တိုင္းရင္းသားေဒသေတြက တပ္မေတာ္ရဲ႕ ထိုးစစ္ေတြ ခ်က္ခ်င္းရပ္ေရး။
• ျပည့္စံုေကာင္းမြန္တဲ့ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလုပ္ငန္းစဥ္အျမန္စေရး။
• တားဆီးပိတ္ဆို႔မႈလံုးဝမရွိတဲ့ လူသားခ်င္းစာနာမႈအကူအညီမ်ားကိုေပးေရး။
• ႏုိင္ငံေရးအေျဖတစ္ရပ္ ခုိင္မာစြာ မရွိမခ်င္း အႀကီးစားဖြံ႕ၿဖိဳးေရးစီမံကိန္းႀကီးမ်ားကို ရပ္တန္႔ထားေရး။

ကၽြန္မတုိ႕ရဲ႕ ဆိတ္ဆိတ္ေနျခင္းဟာ ကၽြန္မတုိ႕ရဲ႕ သားသမီးေတြအတြက္ ဒုကၡဆင္းရဲေတြကုိသာ ေပးေနမယ္ဆုိရင္၊ ၿပီးေတာ့ အနာဂါတ္မ်ိဳးဆက္သစ္ေတြက ကၽြန္မတုိ႕ကုိ ကုိယ့္ေျမေပၚက စစ္ေရးအၾကမ္းဖက္မႈေတြကုိ ဆန္႕က်င္ေမးခြန္းတစ္ခ်က္ေတာင္မထုတ္ခဲ့ပဲ အားေပးခဲ့သူေတြလို႕ ျမင္သြားမယ္ဆုိရင္ ဘယ္ေလာက္မ်ား ၀မ္းနည္းေၾကကြဲစရာေကာင္းလုိက္မလဲေလ။

ေဒၚလဖုိင္ဆုိင္းေရာ္သည္ ၂၀၁၃ ခုႏွစ္ ရာမြန္မက္ေဆးေဆးဆုရွင္ျဖစ္ၿပီး၊ ေမတၱာဖြံ႕ၿဖိဳးေရး ေဖာင္ေဒးရွင္းႏွင့္ ဧရာ၀တီ (Airavati) လူမႈေရးအဖြဲ႕တုိ႕ကုိ တည္ေထာင္ခဲ့သူ ျဖစ္ပါသည္။a

အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရးႏွင့္စပ္လ်ဥ္းသည့္ သုံးသပ္ခ်က္အေသးစိတ္ကုိ သိလုိပါက ယခုအပတ္တြင္ ထုတ္ေ၀မည့္ ေအာက္ပါစာအုပ္တြင္ ေလ့လာဖတ္႐ႈႏုိင္ပါသည္။

*(Mandy Sadan (ed., War and Peace in the Borderlands of Myanmar: The Kachin ceasefire, 1994-2011 (Copenhagen: NIAS Press, 2016). http://kachinceasefire.weebly.com