In een agrarisch landschap dat in de afgelopen 50 jaar homogener, sterieler en leger is geworden, ontpoppen zich steeds meer initiatieven van boeren en burgers. Ze willen meer dan wordt aangedragen door overheden. Ze willen een landbouw die minder schadelijk is voor het milieu en die gezonder voedsel voortbrengt. Een landbouw die de natuur en het leven van boeren en burgers kan verrijken. Deze initiatieven zijn divers. Het zijn tuinders die burgers zelf laten oogsten, melk- veehouders die bomen en kruiden in de wei planten, akkerbouwers die direct aan lokale bakkers leveren, boerderijen waarin burgers aandeelhouders worden en meer.
Deze initiatieven zijn afkomstig van zowel nieuwe boeren, die geen verleden hebben in de land- bouw, als van gevestigde boeren en boerendochters en -zonen die een andere koers varen. Veel van deze initiatieven hebben zich georganiseerd in stromingen zoals kringlooplandbouw, perma- cultuur, bio(dynamische) landbouw, community supported agriculture, puregraze, veganistische landbouw, voedselbossen en natuurinclusieve landbouw. Samen vormen deze stromingen de beweging voor agroecologie.
Adam Chapman’, op Kraaybeekerhof, oktober 2018.
Agroecologie is een brede term die gebruikt wordt voor een inclusief voedselsysteem dat de productie, verwerking en distributie omvat. Agroecologie is een dagelijkse praktijk, gebaseerd op (ook oude en traditionale) kennis van het hele systeem en vele interacties. De gemeenschappen en de natuur staan centraal. Het is de manier van landbouw bedrijven die voortbouwt op de wensen, kennis en natuurlijke hulpbronnen van boeren en burgers. De wisselwerking tussen natuur en cultuur vormt de basis voor verdere vernieuwing in de agroecologie. Het is aan deze wisselwerking dat we onze rijke diversiteit aan groenten, granen, vee, vruchten en gerechten te danken hebben.
Agroecologie staat in contrast met het agro-industriële model van de landbouw waarin groei wordt gezocht in techno-wetenschappelijke voorschriften en chemische middelen. Hoewel agroeco- logie het gebruik hiervan niet perse uitsluit, zijn de kennis, hulpbronnen en wensen van boeren en burgers leidend. Daarnaast is bij agroecologie een voorkeur voor korte(re) ketens en lokale/regio- nale markten omdat niet alleen geld maar ook andere waardes die boeren en burgers hebben, zoals smaak, landschap, versterken van lokale gemeenschap, diervriendelijkheid en gezondheid, meetellen.
Hierdoor geven initiatieven van agroecologische en nieuwe boeren antwoord op de maatschappelijke wens voor een duurzamere, eerlijkere en socialere landbouw. Maar ook al delen veel boeren en burgers deze wens, het realiseren ervan is moeilijk. Een belangrijke reden hiervoor is dat land duur is. Nergens is land zo duur als in Nederland. Om land te kunnen kopen, afbetalen of pachten moet je continu korte termijn rendement van je land halen. Dat blijkt zelden samen te gaan met duurzaam landgebruik.
In dit landdossier onderzoeken hoe we in deze tegenstrijdige situatie terecht zijn gekomen. Ook kijken we naar initiatieven die een mogelijke uitweg bieden. In de volgende twee hoofdstukken kijken we naar de geschiedenis en naar het huidige beleid van de landbouw in Nederland. In het hoofdstuk daarna focussen we op de opkomst van agroecologie en nieuwe boeren. Ook kijken we naar land initiatieven die op andere wijze toegang tot land hebben gekregen en alternatieve vormen van eigendom hebben ontwikkeld.
Dit landdossier werd geïntroduceerd tijdens de eerste boerenlandbouw conferentie die plaatsvond in De Eemlandhoeve nabij Amersfoort, op 23 Maart 2019. Tijdens de conferentie met meer dan 100 boeren, beleidsmakers, organisaties en academici werd bediscussieerd hoe de agroecologische beweging in Nederland het best kan worden versterkt.
Download het conferentie rapport (Engels), of zie bijlage.
Si deseas apoyar nuestro trabajo, considera realizar una donación. Nos comprometemos a que nuestra valiosa investigación esté accesible sin costo, pero para eso necesitamos de tu ayuda. Si todas las personas que leen nuestro contenido realizan una donación de tan solo €12 podremos apoyar nuestro trabajo durante tres años.
